Teldi Lqeṣba taqdimt tiwwura-s i yimerza

Partager

Mebla ccek, aṭas n yidgan i yesɛan azal ɣur yimdanen deg tallit-a n unebdu, ama i uḥewwes d tukksa n lxiq, ama i usekfel n umezruy neɣ i usnerni n tmussni n wallaɣ.

Ddeqs n yimukan i icebḥen i tekseb tmurt, meɛna ddeqs deg-sen ur ttwaxdamen ara akken ilaq, ur ttwaḥadren ara, ma neẓra tasertit i swayes leḥḥunt tlufa. Tuɣal tmerrit, teṭṭef amḍiq gar yineggura, imi seg snat n tamiwin yettwaɣḍel ama seg tama n udabu, neɣ seg tin n ugdud. Ɣas akken, llan yidgan i mazal sɛan tahuski, ṭṭfen yimdanen deg-sen, fkan-asen azal.

Lqeṣba n Bgayet d yiwen n umedya i yesɛan aṭas n wazal ɣur yimezdaɣ n temdint n Bgayet neɣ d tamiwin i as-d-yezzin. Ma nemmeslay-d kan ɣef ccbaḥa-ines, imi i d-tusa deg leɛli n Bgayet sdeffir n umezgun amnaḍan, ɣer tama n umraḥ n La Place gueydon i d-iqublen asgen n Bgayet, war ma nettu azal-is amazray. Taggara-a, tebges tesga n tririt n wazal i yidgan imazrayen n Tenmehla tawilayant n Bgayet i tririt n yiseɣ d yisem i lqeṣba-a, mbeɛd mi tella tettwattu acḥal n yiseggasen, tegra-d d acruf. Tebda lxedma n uɛiwed-is s wudem ilaqen seg useggas n 2013, armi teldi tiwwura-s i yimerza d yimẓuyar deg taggara n waggur n yunyu 2019. Uɣalen yiberdan-is daxel ttwaṣegmen, iɣraben-is ttwareqmen, llant teplakin di yal tama yettwarun s kraḍ n tutlayin i d-yeskanen amezruy n lqeṣba-a d umezruy n waṭas n yidgan n temdint n Bgayet d lebni-nsen. Tella ula d taɣilust (lqahwaà) i usteɛfu ɣer tama n umraḥ s usayes i tmeɣriwin timecṭaḥ d umezgun timeddiyin n wass.

Cwiṭ seg umezruy-is

Amezruy n lqeṣba n Bgayet lqay, iɛedda-d ɣef ddeqs n talliyin d yimnekcamen. Tettwabna sɣur Imweḥden ɣef uqerruy-is anebbaḍ Ɛebdlmumen Ben Ɛli deg tlemmast n lqern wis 12 (1154), tuɣal tettwaɛawed ciṭ (modifié) sɣur Spenyul mi ssawḍen ad ṭṭfen tamdint n Bgayet deg useggas n 1510, syin tettwakemmel lxedma-ines sɣur Iɛutmaniyen d Yirumyen mi d-usan nnuba-nsen.

Lqeṣba n Bgayet ɣur-s tamlilt meqqren deg usiweḍ n tmussni di tallit-nni talemmast. Tettwassen s waṭas n wudmawen mucaɛen n tussna d tsekla i iqedcen deg waṭas n taɣulin n tussna i d-iɛeddan syin, ad d-nebder gar-asen bab n tusnakt aṭelyani Leonardo Fibonacci, afelsafi akatalan Raymond Lulle, afelsafi amazray d umesniles Ibn Xeldun, amedyaz asisili Ibn Ḥamdis. Ula d udmawen n ddin kkan syin, am Sidi Bou-Saîd d Al Idrissi. Ibn Xeldun, seg tama-s iɛac deg temdint n Bgayet, yura din aḥric meqqren seg udlis-is mucaɛen Tazwart neɣ Al Mouqaddima. Ula d Ibn Tumert, iɛedda-d syin, netta yellan seg Waṭlas n Merruk, yeɣra di Cordoue deg Lispan akked usamer, yuɣal-d ad yedder di Bgayet aseggas n 1116 akken ad ikemmel iqeddicen-is dinna.

Khaled Achoui.

Partager