“Tiregwa” i wesnerni n tutlayt, idles d tnekkit tamaziɣt

Partager

Seg wasmi i nesla s tmeɣra n unazur Ali Amran d-yellan deg Montreal ass n 03 n Umbir, neɛreḍ ad nekcem s wudem n Internet akked tuddsa Tiregwa i d-iheyyan tameɣra-a. Annect-a i wakken ad negzi (ad nefhem) d acu-tt tuddsa-a tamaynut: Tiregwa ? D acu-t yiswi-nes? D acu-ten isenfaren-is yezrin d widen i d-iteddun ?… Ihi nemlal deg uzeṭṭa n Internet akked yiwen ger iɛeggalen n Tiregwa, Mas Fawzi At Ḥmed (F.A.Ḥ), nesteqsa-t ɣef wannect-a merra. Atan wayen i d-yerra :

Aɣmis n  yimaziɣen :  Ali Amran i tikkelt tamenzut ara yecnu deg Canda, teɛreḍ-it-id tuddsa-nwen Tiragwa, acimi d Ali Amran, amek  i awen-d-tusa tikti ? 

Fawzi At Ḥmed. Timlilit-nneɣ akked Ali Amran tella-d deg taggara n meɣres yezrin deg Tizi-Wezzu m’akken d-teḍra tfaska n usaru Amaziɣ ideg tettekka tuddsa-nneɣ s uheggi n yiwet temlilit ɣef trririt n yisura ɣer teqbaylit. Nessuter-as i Ali Amran akken ad d-yas ɣer-nneɣ dagi ɣer Canda akken ad aɣ-d-yeg tameɣra, idrimen ara d-nejmeɛ ad ṛuḥen ɣer useddi n yermuden n Tirgawa. Ali Amran yerra-d ɣef  tinubga-nneɣ s tumert. 

Mmeslay-aɣ-d cwiṭ amek i tetteddu tuddsa-a-nwen, acimi isem-a n Tiragwa, d acu i d iswiyen-is ?

La fondation Tiregwa neɣ tanmiregt takanadit i Tmaziɣt d yiwet n tuddsa tafidiṛalt takanadit ur nli seg yiswiyen-is ad terbeḥ tadrimt, iswi-is agejdan , s umata, d attekki deg wesnerni n tutlayt, idles, tanekkit tamaziɣt. Aya ad d-yili s webrid n yisenfaren akked yisaragen. 

Acimi askar n tiddukla-nniḍen, imi lant yakan deg wennar ddeqs n tddukliwin deg Canada i iqeddcen ɣef Tmaziɣt ?

Tanemmirt ɣef westeqsi-a.Tamezwarut, riɣ ad d-iniɣ d akken Tiregwa ur telli ara d tiddukla, maca d taseddayt neɣ d La fondation akken qqaren s tefransist,d tuddsa i iqeddcen, seg tama, akken ad d-taf tadrimt, seg tama nniḍen, d tifin n tmussniwin d yifassen akken ad nger aẓeḍḍa n tallelt ger yemdanen akken ad nessiweḍ ɣer usebdded n yisenfaren idelsanen n tidet. Isenfaren-a, akken i d-nenna d wid ara yesnernin deg ccan n tmaziɣt deg Canada neɣ deg umaḍal. Ihi, ma tebɣiḍ ur nesɛi ara iɛeggalen akken i nuɣ tanumi nettwaliten deg tdukkliwin tidelsanin timaziɣin, maca, nettaɛraḍ akken ad nexdem akked tddukliwin-a dɣa akken ad nesdukkel tameqyast ɣef yisenfaren i aɣ-icerken, s wawal nniḍen, i nesɛa d iwaziwen, yal yiwen(t) ara aɣ-d-yefken tallelt, ama s tedrimt, ama s ufus, ama s tikti, neɣ s tmussni-is ɣur-nneɣ (t)yettwaḥsab d aɛeggal n Tirgwa.  

Amek i d-ttlalen isenfaren-nwen, amek i tettqabalem tadrimt-nsen ?

Neṭṭef amedya ɣer yemddukal-nneɣ deg Maṛṛikan, tiddukla ACAA (Amazigh Cultural Association in America), i iqeddcen ugar n 15 n yiseggasen aya tura akken ad texdem aṭas n yisenfaren deg Maṛṛikan neɣ deg umaḍal. Tiregwa tebɣa ad teddu deg uḍar n ACAA,  deg webrid-a n yisenfaren. Llan sin n leṣnaf n yisenfaren dɣa, llan wid i d-neslalay nekkni, llan wid i d-gren wiyad nettekki deg-sen.

I wakken ad nerr d tilawt asenfar ara d-teskker Tiregwa, nettnadi qbel iwaziwen d yemɛawnen i yesɛan tamussni iwulmen ɣef temsal yerzan asenfar-nni ama dagi deg Canada neɣ deg tmura nniḍen , i wakken ad d-neskker tagnit yelhan akken ad nessiweḍ ɣer lebɣi. Yiwen n umedya deg ṣṣenf-agi usenfar, nezmer ad d-nadder tisin n yemḍedder n Studio Double Voice, Mass Samir Ait Belkacem ɣer Montreal ɣer Le Conservatoire National  d’Art Dramatique akken ad yexdem asileɣ deg weḥric n wallas n yisura. Tiregwa teslal-d asenfar-a, tga-d annar iwulmen akken ad as-nezzi i ccɣel akked iwaziwen-nneɣ i d-yefkan afus deg Montreal ama d imdanen neɣ d tiddukliwin, deg Ottawa akked ACAOH, neɣ seg Maṛṛikan akked ACAA.

Ma yella d isenfaren ideg tettekka tuddsa Tiragwa, nezmer ad nadder amedya n usuffeɣ n wedlis Dictionnaire du berbere Libyen (Parler de Ghadames) sɣur Tiẓrigin Achab anda i nefka afus s tedrimt i useẓreg n umawal-a.

I wakken ad teẓrem isenfaren i texden Tiregwa ar ass-a, tzemrem ad tarzum ɣer wesmel-nneɣ Internet  www.tamazgha.ca.

I tedrimt i yisenfaren-nwen, ansa i 

wen-d-tekk ?

 I wakken ad nqabel tadrimt iwulmen i yisenfaren, asurdi yettekk-d seg lejyub-nneɣ, tukciwin n yiɛerḍiyen, tukciwin n tddukliwin i ixeddmen yid-nneɣ, les sponsors, akked yermuden n wejmaɛ n tedrimt am tmeɣra-a dɣa n Ali Amran i d-nhegga ass n 3 nuwembeṛ. I wesmekti, asudes n tmeɣriwin ur yekcim ara deg yeswiyen igejdanen n Tiregwa, wagi d abrid kan, gar wiyaḍ, akken ad d-nejmeɛ idrimen akken i d-nniɣ sgelin. Dɣa ad faṛseɣ tagnit akken ad greɣ tiɣri i (t)wid yenwam ad allele Tiragwa deg yisenfaren-i, zemren ad d-fken afus n tallelt s tedrimt. Akken ad teẓrem amek ara d-ssiwḍem tikci-nwem ɣur-nneɣ, rzum ɣer wesmel Internet n Tiregwa www.tamazgha.ca.

Acimi isem-agi : 

Tiregwa ?

D tidet tella ssebba imi d-nefren isem-a i tuddsa-nneɣ. Tiregwa d asget n targa, d azamul n tdukli d tegmat, anda, yal targa ad d-tawwi afud, tazmart d tamussni ara as-yedduklen i usenfar adelsan ɣef tmaziɣt yellan d tikti ad yuɣal d tilawt. Iswi-nneɣ diɣen d azday n uẓeḍḍa n tegmat gar-nneɣ akken ad neqdec ɣef wayen i aɣ-yerzan, akken ad naẓ ɣer sdat.

D acu-ten isenfaren tgam ar ass-a ?

Seld ugar n useggas n leqdic tura, agemmuḍ, d ayen yesefṛaḥen.  Bɣiɣ ad d-iniɣ d akken limmer mačči d wid d tid akk i d-yefkan afus s lqerb neɣ s lbeɛd, i yumnen s wayen i nxeddem, umnen s tmaziɣt,  ur d-yettili ara wayen nexdem, ama d imdanen i yiman-nsen neɣ d tuddsiwin am tdukliwin i aɣ-d-isuɛfen deg yisenfaren-nneɣ.Ad faṛseɣ tagnit akken ad ten-snemreɣ aṭas akkem ma lan,  dɣa imi rran azal i tegmat, i tdukli d  twizi i aɣ-yezdin.

S umata, neqdec ɣef tlata yeswiren. Amezwaru, nettekki deg yisenfaren n usuffeɣ n kra n yedlisen, akked usileɣ n wid iqedcen deg tiririt n yisura ɣer teqbaylit. Wis sin, d asudes n wugar n 10 n yisaragen deg Ottawa akked  Montreal ɣef yidles d tmussni.

Aneggaru, nerra tajmilt i kra n yimussnawen d yinaẓuren-nneɣ i d-yerzan ɣer da ɣer Canada.

Ad tafem ttfaṣil n yisenfaren-a akk i nga deg wesmel-nneɣ Internet www.tamazgha.ca

D acu-ten isenfaren-nwen ɣer sdat ?

Ddeqs n yisenfaren i neswa akka tura deg weswir n uheggi neɣ n tikti, aql-aɣ nettnadi iwaziwen d tedrimt. Gar-asen, asuffeɣ n yedlisen s tmaziɣt, tikci n warrazen idelsanen, iseklanen neɣ n usegmi. Sumata,ad nefk afud i wayen akk ara yerren azal i tutlayt-nneɣ, i yidles-nneɣ d tnekkit-nneɣ.

 Awal n taggara ?

Tanemmirt i weɣmis-nwen i aɣ-yefkan tagnit akken ad d-meslayeɣ ɣef tuddsa-a-nneɣ : La Fondation Tiregwa. Ad kfuɣ s wawal-a yettwassnen n Luther King: I have a dreamɣur-nneɣ nekkni d anerni n yidles, d tnekkit d tutlayt-nneɣ akken ad teṭṭef amkan-is am tiyaḍ, annect-agi akk s tegmat d uxeddim n yal yiwen deg-nneɣ.

 Yesteqsa-t Rachid.B i

weɣmis n Yimaziɣen

Partager