Di lǧera n tamusni akked Mouloud Mammeri

Partager

Ɛeddent ctawi, mderkalent ɣer umnar n tafsut. Ufgent tefswin, dlant ɣef taxzent n tatut. Ihubed ubeḥri n wanẓul , yezwi  iferawen n lmut. Tamusni tefka iẓuran , tesemɣid yid-s tbut. Yuki useklu n laṣel , yeɣma ɣef allen am taẓult. Keflen ccnawi n zzman &nbsp,; ggan lemqud i umaynut. Ṛruḥ yettlejlijen deg yir akud , ɣer ɣur-s yerza-d ṣṣut :

Ay awal   n  teqbaylit

Deg ixef-iw yeẓẓa leqrar

Lemɛna-ak  tufrar d zzit

Tafat-ik  teḍwa am lefnar

Di lhejna-k  uffiɣ  talwit

S timeqwa-ak yedder   uẓar

 Di ccew, ayen ɣef  yettnadi yixef  yufa-t. Ger yiḍeli d wass-agi, fɣent tiregwa ɣer wasif. Icerreg umendil n taḥajest ( ṭlam), tafat tuffa amḍiq ger lejqayaq n yir iɣerben i d-yesebded yir zzman zdat-as.  Deg yimir, deg  abrid i d-yewwin aqbur ɣer ugni n tura, yufared  umusnaw  wina akken  yettraǧǧu lawan. Yejbed umusnaw yewwin lwizan d tiɛaqucin n tafat, aten-isidef (enfiler) ɣer tisegnit yettxiḍin tlaqi n tira ɣef yifer n yiman yenuɣnin d leqrun ay . Tacxeft ( tasraft) akken yundin , menɛen seg-s iḍaren yeddan di tizegwa yeẓdan. Zdat nuqma, ibeded ujgu n nmara akken ad yinni i tiqurdac ala, i tikerkas ala, i texnanasin ala. Taxdemect ( ajenwi) s wacu icelleḥ zzman tiswin yedurin timadit , teḥfa zdat n taggin  n yir tamettent. Amek ara d tenunet tmattent  ticki afus yeẓem ɣef ṛuh isufar n tudert ? Ṛruḥ yettlejlijen deg yir akud , ɣer ɣur-s yerza-d ṣṣut :

Ay awal-nni  n yal-ass

Win leqment   tiyamatin

I yiman hat d  asalas

Tezuzreḍ  lesrar ayen din

 I   tudert zewreɣ-k   d lsas

I yixef-iw wwiɣ-k d- aɛwin

D abrid is yettmalen  i ubrid abrid.  D asawan neɣ d akusar,  tiderit anda tella ad tettwikes.  Win yenwan tudert d asfedwec, ussan at ḥuren am awdec. Asteɛfu n yemnayen, ilehu mi rebḥen amenuɣ dayen. Urtu( jardin)  ur ilehu alama it-cebḥen yemɣan. Ur yelli i d-yettnulfun ma d nnefs kan iɣ yettcufun. Amusnaw  yedlan ɣef tidet n timsal , yewwi innig deg azir ( matin)  ɣer leḥmurga n tafat. Yewwi umusnaw innig, innig yewwi-t ɣer  idurar n Rrif anda lhiba n Muḥend Amɣar  ɣer ass-a tezuzur leɛnayadeg iɛarqyab tezza times n icenga, tedehin s uɛaqer n tirugza  ulawen ur yekki layas.  Yewwi umusnaw innig, innig yewwi-t ɣer uzaɣar n tahaggart  akken ad  yezuzen ixef n Tin Hinan s  ihalilen n Guraya. Yewwi umusnaw innig, innig yewwi-t ɣer tiqucac n Lewris  akken as ad yinni i kahina tarwa-m ɣer ass-a mazal tella. Yewwi umusnaw innig, innig yewwi-t ɣer tiɣaltin n Jerjer akken ad  yesaki Ccix Muḥend U Lḥusin ad iẓer s wallen-is  belli taqbaylit mazal tettmmel, tettnawal.  Azrar n tmusni yezdi talɣa n izemniyen s telqa sebɣen idamen n imeɣras n tjadit. Ur fennun ara yirgazen skud :  « xas cwiṭ nettɛeddi fell-as, aṭas d awezɣi ur ten-tteǧǧa .» 

Amusnaw yunagen akkin i yinnig yeẓra  xas tikwal lebɣi yeḍḥa  d-imtelaɛ(d imnejli) , xas tikwal ɣef uẓar yessa usaqiɛ( aqarif) , tirget n tudert simmal teduxun. Ulac aseklu ur ihuz waḍḍu, ulac ticraḍ ur d nefki idamen. Deg abrid iɣ- id yeṣawḍen seg yiḍeli armi d ass-agi ddan izemniyen ɣer ugni n temlilit , steɛfan deg asqif n ṭmana. Din ṛruḥ yettlejlijen deg yir akud , ɣer ɣur-s yerza-d ṣṣut :

Ay  ifyar yuggin amus

Awit-d  telɣa n At Rrif

Di lhejna n wafug ur nesrus

Zerbet ɣef  usnajli utlif

Ger  lehlal akked  naqqus

I yiɣes gget tayri d adif 

Asefud yettarun yir tira ɣef tiwenziwin n yegduden,  yettwaḥur yiri-s ɣef uẓru sqeṣḥen yijda yezdin akked  tumllit. Ixxamen,  yefren lbeḍna deg ikufiyen selɣen ifasen ilaqaqen n tullas ( id-aɣ yeslemden anamek n tayri-) numren aḍḍu n usamer akken ad yeknu zdat ubeḥri  n uamu. Abehri n umalu  yesganayen illel ɣef lɛetba n yulyu. Tabɣest mačči d amberez n wakraren, tabɣest mačči d aɛaned n yerẓazn. Tabɣest mačči d akras n yemraren. Tabɣest mačči d imenɣi n yemcumen. Tabɣet  d aqazem n tudya n lawan. Iseɣ d aselqem n wayen yettcuddun iman ɣer tbut . Nnif  d tamusni yesazalen liqa n laṣel deg iẓuran. Win yesṛuhen «  Nek » n yiman-is, yedda deg uzabuq n zzman. Ddunit tebna  s lqis : asif ur yettawi mebɣir lɣerḍ, agadir ur yesegririb mebɣir astehzi. Tabrat yewḍen  Muḥend azwaw tugmed awalen-is seg isefra n Yusef U Qasi, tuǧǧwed sser deg innig n Si Muḥend U Mḥend  akken a tegg leqrar i wawal yezwin tindaw ɣef allen . Ṛruḥ yettlejlijen deg yir akud , ɣer ɣur-s yerza-d ṣṣut :

Ay   awal  yenǧer  yixef-iw

Ccek  akked  tbut tesdukel-ṭen

Am yimɣi ɣef   n lɛmer-iw

Urten yis-k itt-cehiden

Ma teggiḍ tiregwa ɣef yiles-iw

Teẓriḍ talsa iɣ-id yesawlen 

Ait Slimane Hamid

Partager