Ɛeddent ctawi, mderkalent ɣer umnar n tafsut. Ufgent tefswin, dlant ɣef taxzent n tatut. Ihubed ubeḥri n wanẓul , yezwi iferawen n lmut. Tamusni tefka iẓuran , tesemɣid yid-s tbut. Yuki useklu n laṣel , yeɣma ɣef allen am taẓult. Keflen ccnawi n zzman  ,; ggan lemqud i umaynut. Ṛruḥ yettlejlijen deg yir akud , ɣer ɣur-s yerza-d ṣṣut :
Ay awal n teqbaylit
Deg ixef-iw yeẓẓa leqrar
Lemɛna-ak tufrar d zzit
Tafat-ik teḍwa am lefnar
Di lhejna-k uffiɣ talwit
S timeqwa-ak yedder uẓar
Di ccew, ayen ɣef yettnadi yixef yufa-t. Ger yiḍeli d wass-agi, fɣent tiregwa ɣer wasif. Icerreg umendil n taḥajest ( ṭlam), tafat tuffa amḍiq ger lejqayaq n yir iɣerben i d-yesebded yir zzman zdat-as. Deg yimir, deg abrid i d-yewwin aqbur ɣer ugni n tura, yufared umusnaw wina akken yettraǧǧu lawan. Yejbed umusnaw yewwin lwizan d tiɛaqucin n tafat, aten-isidef (enfiler) ɣer tisegnit yettxiḍin tlaqi n tira ɣef yifer n yiman yenuɣnin d leqrun ay . Tacxeft ( tasraft) akken yundin , menɛen seg-s iḍaren yeddan di tizegwa yeẓdan. Zdat nuqma, ibeded ujgu n nmara akken ad yinni i tiqurdac ala, i tikerkas ala, i texnanasin ala. Taxdemect ( ajenwi) s wacu icelleḥ zzman tiswin yedurin timadit , teḥfa zdat n taggin n yir tamettent. Amek ara d tenunet tmattent ticki afus yeẓem ɣef ṛuh isufar n tudert ? Ṛruḥ yettlejlijen deg yir akud , ɣer ɣur-s yerza-d ṣṣut :
Ay awal-nni n yal-ass
Win leqment tiyamatin
I yiman hat d asalas
Tezuzreḍ lesrar ayen din
I tudert zewreɣ-k d lsas
I yixef-iw wwiɣ-k d- aɛwin
D abrid is yettmalen i ubrid abrid. D asawan neɣ d akusar, tiderit anda tella ad tettwikes. Win yenwan tudert d asfedwec, ussan at ḥuren am awdec. Asteɛfu n yemnayen, ilehu mi rebḥen amenuɣ dayen. Urtu( jardin) ur ilehu alama it-cebḥen yemɣan. Ur yelli i d-yettnulfun ma d nnefs kan iɣ yettcufun. Amusnaw yedlan ɣef tidet n timsal , yewwi innig deg azir ( matin) ɣer leḥmurga n tafat. Yewwi umusnaw innig, innig yewwi-t ɣer idurar n Rrif anda lhiba n Muḥend Amɣar ɣer ass-a tezuzur leɛnayadeg iɛarqyab tezza times n icenga, tedehin s uɛaqer n tirugza ulawen ur yekki layas. Yewwi umusnaw innig, innig yewwi-t ɣer uzaɣar n tahaggart akken ad yezuzen ixef n Tin Hinan s ihalilen n Guraya. Yewwi umusnaw innig, innig yewwi-t ɣer tiqucac n Lewris akken as ad yinni i kahina tarwa-m ɣer ass-a mazal tella. Yewwi umusnaw innig, innig yewwi-t ɣer tiɣaltin n Jerjer akken ad yesaki Ccix Muḥend U Lḥusin ad iẓer s wallen-is belli taqbaylit mazal tettmmel, tettnawal. Azrar n tmusni yezdi talɣa n izemniyen s telqa sebɣen idamen n imeɣras n tjadit. Ur fennun ara yirgazen skud : « xas cwiṭ nettɛeddi fell-as, aṭas d awezɣi ur ten-tteǧǧa .»
Amusnaw yunagen akkin i yinnig yeẓra xas tikwal lebɣi yeḍḥa d-imtelaɛ(d imnejli) , xas tikwal ɣef uẓar yessa usaqiɛ( aqarif) , tirget n tudert simmal teduxun. Ulac aseklu ur ihuz waḍḍu, ulac ticraḍ ur d nefki idamen. Deg abrid iɣ- id yeṣawḍen seg yiḍeli armi d ass-agi ddan izemniyen ɣer ugni n temlilit , steɛfan deg asqif n ṭmana. Din ṛruḥ yettlejlijen deg yir akud , ɣer ɣur-s yerza-d ṣṣut :
Ay ifyar yuggin amus
Awit-d telɣa n At Rrif
Di lhejna n wafug ur nesrus
Zerbet ɣef usnajli utlif
Ger lehlal akked naqqus
I yiɣes gget tayri d adif
Asefud yettarun yir tira ɣef tiwenziwin n yegduden, yettwaḥur yiri-s ɣef uẓru sqeṣḥen yijda yezdin akked tumllit. Ixxamen, yefren lbeḍna deg ikufiyen selɣen ifasen ilaqaqen n tullas ( id-aɣ yeslemden anamek n tayri-) numren aḍḍu n usamer akken ad yeknu zdat ubeḥri n uamu. Abehri n umalu yesganayen illel ɣef lɛetba n yulyu. Tabɣest mačči d amberez n wakraren, tabɣest mačči d aɛaned n yerẓazn. Tabɣest mačči d akras n yemraren. Tabɣest mačči d imenɣi n yemcumen. Tabɣet d aqazem n tudya n lawan. Iseɣ d aselqem n wayen yettcuddun iman ɣer tbut . Nnif d tamusni yesazalen liqa n laṣel deg iẓuran. Win yesṛuhen « Nek » n yiman-is, yedda deg uzabuq n zzman. Ddunit tebna s lqis : asif ur yettawi mebɣir lɣerḍ, agadir ur yesegririb mebɣir astehzi. Tabrat yewḍen Muḥend azwaw tugmed awalen-is seg isefra n Yusef U Qasi, tuǧǧwed sser deg innig n Si Muḥend U Mḥend akken a tegg leqrar i wawal yezwin tindaw ɣef allen . Ṛruḥ yettlejlijen deg yir akud , ɣer ɣur-s yerza-d ṣṣut :
Ay awal yenǧer yixef-iw
Ccek akked tbut tesdukel-ṭen
Am yimɣi ɣef n lɛmer-iw
Urten yis-k itt-cehiden
Ma teggiḍ tiregwa ɣef yiles-iw
Teẓriḍ talsa iɣ-id yesawlen
Ait Slimane Hamid