Walaɣ-t ! Walaɣ-t s wallen-iw umyaru ameqran ! D tidet i d awen-d-qqareɣ, Mačči d ashetref i shetrifeɣ neɣ d tixelxelt i xelxleɣ, walaɣ Ernest Hemingway ddurt-agi di Tewrirt Mimun. Ala, ur ttwamelkeɣ ara ! Ur d iyi-rkib ara ciṭan, ad t-yexzu Rebbi inal-it ! D netta, d Hemingway i walaɣ ! Ih, zriɣ belli ilul di Oak Park, di Illinois n Marican, deg 21 yunyu 1899 u yemmut di Ketchum (Idhao), deg 02 yunyu 1961 ! Maɛna, nek walaɣ-t, usan-agi. Di tazwara, walaɣ-t di Bgayet am akken yetabaɛ later n Ibn Khaldoun. Sakin, yeṭṭef abrid n uzemmur, d abrid ɣer « la grande kabylie », Tamurt n yigawawen. Kif kif-nsent akk tmura n tmazɣa : ulac tameqrant, ulac tamecṭuḥt ! Akken ma llant, sɛant lqed n tzemmurt d temɣer n Tlelli !
Yerra Hemingway ɣer Tewrit Mimun. Acimi ɣer Tewrirt n Mimun ? D tidelibi i yesleb !? Lḥasun, akka i d as-yehwa i umyaru n Marican yewwin arraz Nobel, deg useggas n 1954. Ahat yebɣa ad yissin taddart d-yurwen Mouloud Mammeri akked Mohamed Arkoun, amusnaw-nni i imeḍlen di Lmaruk ?
D lewhayem : tamurt n leqbayel muqqren anect n lǧenet i yerran irebbi i uweṭṭuf, tizizwa, Rebbi, tuɣac igenni d tutlayt ur tezmir ara ad d-tefk aẓekka ?
Iḥeqqa, teɣram ungal-nni mechuren n Hemingway ? Atan ihi, tameddit-a, ad ken-id-necdeɣ i tɣuri n « Le vieil homme et la mer » i ifeṣlen am yiwet si tuddar n leqbayel.
Kkren-d merra at taddart : « awah, ur negzi acemma di teglizit d tamarikanit-agi i yefkan anzi i useglef n teqjunt « yerɣan » !
Wicqa, Hemingway i ḥemmel : zzit n leqbayel, ad isel i Matoub Lounès, ad iɣer isefra n Si Mḥen Umḥend. Tameddit, ssawḍeɣ tinnubga i yexxamen n taddart. Ad taddart nnan-as : yeqqers umexluq-ina, yesleb ! Ih, tameddit, ad nsel i umarikani ameslub !
Dɣa, tameddit-nni, deg yiwet n tzeqqa yeṭṭurfen n At yani, yettunefk wawal i Hemingway. Tyeqneɣ, am kunwi, belli ilul Hemingway di Oak Park, di Illinois n Marican, deg 21 yunyu 1899 u yemmut di Ketchum (Idhao), deg 02 yunyu 1916.
Di tazwara, at Taddart i kecmiten lḥir. Amecwar akka, nefsusin. « Le vieil homme et la mer » yuɣal d « amɣar d yilel ». ih, di tzeqqa-nni yeṭṭurfen, ɣrant-id s teqbaylit. Dɣa, ad siwḍeɣ slam i Mohamed Arab Ait Kaci i yerran « le vieil homme et la mer » d « amɣar d yilel ». Ad snemmerɣ mertayen ɣef brahim tazaghart, imḍebber n tezrigin Tira, i t-id-yusufɣen.
Tameddit-nni, Hemingway i iḥemlen zzit n uzemmur d isefra n Si Mḥen Umḥen, yefreḥ mačči tekra imi teɣran s teqbaylit di tuddar.
Amin Zaoui
yerra-t-id ar teqbaylit T.Ould Amar