Salim Benkhelifa d yiwen umedyaz yezdin tidmi talsawit ɣer tasekla taqbaylit. Tamedyazt-is tugmed isental deg tanfusit( mythologie) tagrigit, tarumanit, ṭamaziɣt akked d tin n telsa meṛṛa. Ayen yettezririgen d-tikta deg isefra-ines yesfruyed belli agdud-nneɣ( am netta am yal agdud) d amur di ddunit . Tutlayt-is ( taqbaylit) d amur deg tutlayin n leǧnas wakali. Idles-nneɣ yewwid ad yettiki di lebni n taɣerma talsawit s ddema n wayen nekseb d tamusni,d rẓana, d tizumna, d tidm akked tamuɣli . Tasekla n Salim tesenɛet i win ara yedlun fell-as amek amyag n Si Muḥend U Mḥend, id yefɛen si lḥebs n waglulgel, am yal amyag di ddunit yemzer i yal d-acqirew, i yal d-tikta, i yal d amɛeber akked uwezɣi amer ( awezɣi-nni) ad yer aḍar ad ldint tiwura n tafat zdat lqum akken ad yeɣ abrid-is ɣer yimmal i t-yettraǧǧun. Tadiwenit yellan ger uɣmis n imaziɣen akked Salim teger tamwat ɣer umaynut n tasekla taqbaylit akked d uguren i mazal ssan deg abrid n tanfalit ines.
Anda-tt tilist gar umedyaz d umdan ɣer Salim Benkhelifa?
Amedyaz akked wumdan! Tikwal, s tudert s yiḥulfan n wumdan, ttemlilin-d deg yiwen n umedyaz kan. Gar-asen ulac tilisa. Wa yettiḥwiǧ wa. Amgared yellan gar-asen d amecṭuḥ kan, amedyaz d amdan menwala, amdan menwala mačči d amedyaz.
Isental wuɣur imal Salim d wid yewwten s telqay deg waktay n talsa, anda-t unṣib n teqbaylit deg temedyazt-inek ? Acu i d-iferdisen ilsawiyen deg tira-k ?
Isental i ɣef ttaruɣ d lemri n tiktiwin-iw. Tikwal mačči d nekk i yettextirin isental, ma yella malen ɣer talsa neɣ ttmeslayen fell-as. Acu kan ḥsiɣ belli d ḥellu n TAQBAYLIT i ɣef i ttnadiɣ. D asnerni deg uswir n tmadyazt akked tira n tutlayt-nneɣ i d iswi-w amezwaru ma zemreɣ.
Imi ara nɣer isefra n Salim, tidmi tettinig ɣef imyura yeqqnen ixef n tudert ɣer yiwet n tuttra : acu-aɣ neɣ d acu i d amdan? Yettezririg ger wallen Xalil Ǧebran, Xayyam, El rumi, Coelho. Amek yezdi Salim, di kra n yifyar, yakk annect-a n tidmiwin ?
Tazwara, ur beqquɣ ara ad ɛandeɣ imyura ḥemmleɣ, seg tama-nniḍen ma steqsaɣ iman-iw : ayen i ten-ḥemmleɣ ? Ad afeɣ belli ssezdint-aɣ kra n tiktiwin. Amedya n usteqsi-nni « Acu-yaɣ ? », neɣ ma ulac maḍi, d aɣanib s wacu ttarun. Ɣef waya, tikwal ttafeɣ-d iman-iw ttleddimeɣ tiktiwin-iw seg wayen ɣriɣ deg yidlisen n yimyura imeqqranen n tsekla talsawit am Ǧibran, Coelho, Xayyam neɣ Nietzsche d waṭas-nniḍen. Tikwal daɣen ttxalafeɣ-ten, dɣa syin i tteɛraḍeɣ ad ssnulfuɣ ula d nekk, s ubrid-iw, s tiktiwin-iw s yidles-iw.
Salim yettaru iḍrisen… idrisen d udem nniḍen n tira neɣ d axalaf i talɣa n tmedyazt ?
Imi ara d-yeččar wallaɣ d tiktiwin, tensarent-d s tira, ama d tamedyazt ama d adris neɣ ahat d ayen-nniḍen! Acu kan bdiɣ tira n yiḍrisen seld tamedyezt, ɣef waya ahat i d-tettas tikwal d akemmel deg talɣa n tmedyezt. Deg uḍris tella tilelli n tira nnig n tmedyezt, ɣas ma tamedyezt ur tezdiɣ yara tlelli xas inni d tameḥbust yettwarzen.
D acu-t yimal n tsekla taqbaylit ɣer Salim?
Ɣef wakken ttwaliɣ, tikelt-a twehha tsekla taqbaylit ɣer ubrid ara s-yesɛejlen tikli akka d asawen, imi d-tezger kan seg timawit ɣer tira, ala tudert ara tidir, ass-a nettaf-itt deg yidlisen, deg imawalen, di ttawilat ijdiden n teywalt yecban azeṭṭa n facebook. Tella ula deg uɣmis seg ddurt ɣer tayeḍ. Tineggura-ya aṭas n tilibizyuwat i d-yennulfan gant-as amur ( i tutlayt taqbaylit) xas ulamma ixuṣ aṭas, ama di lweqt, ama deg ayen ur ilaqen-ara i teqbaylit, dɣa din i tt-nettɛeggib xas nenwa nesnarnay-itt. Ɣef waya ilaq ad nḥareb fell-as imi aṭas i tt-yeggunin.
Deg wacu temgarad tira n tsuta (lǧil) tamaynut ɣef tin n yisaggasen n 80/ 90 ?
Seg tsuta ɣer tayeḍ, aṭas n temsal i yettemgaraden. Ma neddem-d tira taqbaylit d amedya, ad naf belli temxallaf ama deg tikta ama deg talɣa. Mebla ma nettu ttawilat n usiweḍ, ayen yecban aɣmis, tilizri, rradyu. Allalen imaynuten akk ttikkin deg umgarad-a. Deg internet, aṭas i d-yelhan d tira n teqbaylit, d ayen yessefraḥen, tira n wawal i d-yettilin ɣef yal tamsalt yerḥan aqbayli s timad-is d asnulfu. D aya i yeǧǧan banen-d leṣnaf ijdiden n tsekla ahat ur nelli ara zik-nni. Yewwi-d ɣef imusnawen( n tutlayat) ad rren ddehn-nsen s telqay, ad walin wa ad nwali anda tewweḍ tsekla-nneɣ.
Acu ixuṣṣen i tsekla taqbaylit akken ad tressi iman-is di tmetti akked deg umaḍal?
Lxiṣaṣ yella, acu kan mačči d lmuḥal i waken ad nessiweḍ s teqbaylit ɣer laman, axaṭer simmal tettnerni teqbaylit, simmal yettban-d wayen teḥwaǧ. Tisekliwin n ddunit akk ssɛukuzent ɣef temsal yecban tasertit d waṭas n temsal-nniḍen… Melba ma nettu belli ilaq ad nezger ɣer tira n teqbaylit deg yiḥricen n tusna. Tira i ifazen daɣen d abrid ara d-yernun ccan i tutlayt-nneɣ, imi s wannect-a ara d-nejbed s waṭas imeɣriyen.
Acu yassarem Salim ɣer zdat?
Tazwara ssarameɣ ad yeqqim, ad yernu ad yegmu usirem deg ulawen n yiqbayliyen, syin akin ilaq ad nxemmel i yiɣallen-nneɣ sdat n teqbaylit-nneɣ, axaṭer win ur nekmiz i yiman-is ulac win ara s-ikemzen, ipi mazal lxir ɣer sdat id-as yenna Muḥya.
Tegred-d tuttra deg facebook : ayen tutlayt taqbaylit teɛdez i unerni? amek yettwali Salim tamsalt-agi?
Ilaq ad nettkel ɣef yiman-nneɣ i wakken tutlayt taqbaylit ur tettkukru -ara sdat tutlayin-nniḍen. Ur as-nniɣ ara i ḥedd ur ttzuxu -ara s tutlayt-ik neɣ s yidles-ik ma yeɛa-t, acu kan eǧǧ-yi ula d nekk ad zuxxeɣ s wayla-w..
Ait Slimane Hamid