Deffir n wayen i d-iberreḥ Idwared Snawden, tasmilt (commission) Privacy and Civil Liberties Oversight Board (PCLOB) tga tazrawt ɣef wamek gedged tettɛessa deg uẓeṭṭa tnegga tamarikant n umel (NSA). Aneqqis-is (rapport) yettwafser-d ass n 3 seg yulyu. Agemmuḍ i d-ibanen, dakken ahil PRISM yettwawekked, rnu ad yili iɛawen i useḥbes n lqidar n mya n yemdanen deg umaḍal merra. D afud amaynut i tnegga-a. Ayen s i d-iqqar Edward Snowden yessexlaɛ s tidet Imarikanen ed lɣaci n ddunit s yiwen acku ma akka i tella s tidet hatan ihi aẓeṭṭa-a amaḍlan n internet ɣas ad as-nsemmi tiqeffet. Acimi ? acku akken-nni anamek-is ulac deg-s taflest (laman), taɣellist daɣen (la sécurité), acku ayen swayes i d-iqqar Edward Snowden dakken tanegga-a tesseqdac s tehri yiwen n wahil amalwayer (programme malware) arurad maḍi akken ad tessettwaɣ imelyan n yiselkimen, ur yelli d azref. Rnu ad tekkes seg-sen isefka (données). Ihi, NSA ahat tettruḥu bɛid? Tettqadar tudert tusligt ed tlelli tudmawant neɣ uhu?
Ɣef waya, ed wakken ad tɣer iqeddicen-a, tasmilt tilellit Privacy and Civil Liberties Oversight Board (PCLOB) tger ddhen-is i yiqeddicen-a, ladɣa ahil n PRISM, i yettaǧǧan ad tagmeḍ taywalin (communications) tiliktrunikin n medden i ur nelli d imarikanen. Dɣa deg 2 seg yulyu-a, ay d-yessufeɣ udus-a ( l’organisme) aneqqi-ines.
Ɣef usiḍen n PCLOB, ahil n PRISM yettqadar tinwit (amendement) tis-ukuẓ n tmendawt tamarikant akked umagrad 702 n usaḍuf Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA) i issurufun taɛessast n yemdanen i d-yezgan berra i Marikan. Tasmilt ihi, tekfa awal-is dakken taɛessast-a ur d-teskanay «acemma n later n uqeddic axezzabi» rnu ɣef leḥsab-is dima, lecɣal-a tekkan deg «laɛtab n udabu bac ad yennaɣ mgal rrebrab akked deg taɣulin tiyaḍ n useɛlem aberranan».
Tura, llan kan kra n wussan segmi d-tesres NSA aneqqis ula d nettat, akken zun ad yeg tafat i tlufa-a, maca tira-nni tettawi drus n yisallen.
Aneqqis n tesmilt n PCLOB yesneɣmis-d ugar ɣef yigemmaḍ n NSA. Daɣen yessegzay-d dakken taɛessast ɣer berra, tefka-as tagnit ad tesseḥbes, deg waṭas n yiseggasen, azal d agaɛmir n yemdanen i yeqqnen ɣer lecɣal ur nlaq ; iqeddicen irebraben.
Nnig n waya, PCLOB teqqar-d dakken isallen i d-tufa NSA, llan ahat deg tlatin n lfuluk, «d asmentas (catalyseur) amezwaru i izemmren ad issisen irebraben ur nettwassen zik ed/neɣ isenfaren ed tenṭagin (attentats)». Ɣef wannect-a daɣen, deg 15 n lecɣal, assaɣ akked Yiwunak Yedukklen n Temrikt (USA) yettwawef, ma yella akked tmura nniḍen, banen-d 40 n lecɣal. Taggara, ahat i lqidar n 20 n yikaramen (dossiers), isallen i d-teṭṭef tnegga tamarikant n uwel (NSA), ad yili ttɛawanen-tt deg yinadiyen ɣef yirebraben, i yettmaggan imir-a.
S uneqqis-a n tesmilt tilellit, NSA tufa-d amdakkel wayeḍ. Ma d taluft ad teqqim d tin yessulsen ɣas ma tettban-d deg-s kra n tafat, tin i d-iqewwer, neɣ yif ad d-nini tin i d-yefser Edward Snowden i wid yebɣan ad ḥezzben, acku taɛessast n yiwerdanen ur d-tettban ara d ayen yessewhamen aṭas i Temrikt !
Mhenni Xalifi