Ur nefhim ara(4)

Partager

<Qaren-t  deg awal : «  ma teẓriḍ albaɛḍ yezzi iẓerman i uqaruy-is,  inni-as mebrouk ɛamam-ik ». Agrireb n yidles –nneɣ ɣer lqɛa n lbir ur d yelli ara kan akka. Ɣellu yesɛa sebba, tučḍa tassen anta tiderit- i-tt-id yettawin . Akka id aɣ teḍra asmi yennuɣ uẓar akked tara-s. Akka kan ara-aɣ tedru imi( ɣer-nneɣ) yezga yettnaɣ  yisem-akked bab-is. Seg assen deg nezgel abrid yettawin ɣer ugni n yiseɣ,  yuɣal ucmumeḥ d icerig  ɣef udem,  tuɣal teḍṣa d yir asuɣu ɣef yiles. Ixfawen-nneɣ yesburen taduli n meɣrud  ḥulfan ahat uqbel ad tebna twaɣit s uneznaz-nni n lmut id yewwin  abrid-is  ɣer-nneɣ  akken ad yeclqef seg irebwen-nneɣ amɣar agrud, tamɣart taqcict, argaz tameṭṭut . Imi nettɛamid i lbatel annef i weɛrur ad yuqal am ṭbel akken fell-as ad teṣemhel tiyita. Ulac win tezgel twaɣit .Wid ara yeṣiwḍen lexbar ,ɣlin abrid mazal telḥin. Wid yettraǧǧun lexbar tedrat-tt yidsen am win yettraǧǧun rebbi. Yewɛar yinnig  di  tabrek n wuḍan yenernan tebrek s wabbu n times akked wuzal . Deg akken yekker uɣabar n lfetna tirni , temderkal tidmi  ɣef yir tiqanuẓin i d-gren watmaten (yettemḥezwiren akken  ad myuɣalen d incengas) ɣer unar deg yeɛraq ula d amek i d- aserwat  s yir tuttriwin id snulfan :  « anwa yettwenɣan , d anwa yeneqan ? » . Nnig lkanun n timuhbelt , wid yesenduyen aman  ggunin tawaract n wudi, lawan deg  tetthubbu  tɛajajt n tiselbi ,yeǧǧen alaɣ yekref, nnig iqera n imeɣban id aɣ yecban.  Yejres umrar ɣef leɛqal xas ulama s nmara  lebɣi yugi ad yehnunef . Tiṭ mi tnuda ɣef tidet tewwid iḥulfan akken ad innin tidet yellan :

Lḥeq d-awal kan

D arbib n tmara

Acḥal i t-yebɣan

Ur t –uffin ara

Lbaṭel d aqdim

Yess-tebna ddunit

Ɣur-wen mi id yeqqim

Lxuf isseč-it

Yis i yettimɣur

Win yebɣen temɣer

Iḍaren xnubren deg  ynadi  ɣef ugni n lisser. Ifaden luɣwan ,tekerf-iten tizikert n leɣrur . neṭês nukid nuffa ziɣ ddew tiṭ i ttemsikiden widen is yeqqaren  : « fella-nneɣ i tebna ddunit ». Di tabḥatin n yir amelqi, arrac fkan aseggas di tɣuri-nsen. Ɣef iceqfan-nni  id yegran seg umusu adelsan amaziɣ( MCB ) yulli-d ubziz n  nnif amer tikelt-a ahat dayen ad steɛfun yemcumen-nni, widen yegulen di tmaẓiṭ-nni.  Yal wa yenna iyi-iman-is ahat tura  as id yuɣal wayla-s i ugujil yettrun. Yella di lemtel : «  d tmaɛ i yasazalen amɣar ».  Ṣebren yimawlan, yinelmaden, d iselmaden i leḥris n udabu id yeɣlin fel-asen akken ad uɣalen ɣer yiɣerbazen.  Ṣebren, i regmat akked ckama  armi yemderkal ṣṣber-nsen  ɣef tixidas n watmaten. Lwehma n wagdud tettwti-tt lbaɣa n tunṭict id yefka udabu !  Ziɣen win iṣebren yettnal : «  tamaziɣt i i tt-yebɣen tura zemren ad tteɣren deg uɣerbaz ! » Akken id yeffeɣ lexbar !  Akken id yesawel ubaraḥ. Akken ijred ujared.  Akken iɣ yewwi lxuja ɣer cḍeḥ. Ihiqel yesawalen igma-s ɣer lmur iɛedda tazniqt tazniqt yeqqar : « Tura newwid tamaziɣt-nni/ tura tamaziɣt tekcem di lakul !  » . Meɛna tedra-tt yid-s ( tamaziɣt-nni) am tmeɣra ur yeḍfir wurar ! Deg ugni n lmuḥal wid iɛabden isuɣan , suɣen. Ma d nekni sikarucen-nni nedukel armi id aɣ yebḍa wayen akken nenwa ad aɣ yezdi i lebda :

Tiɣersi teḥwaj tafawet

Tafawet tekka-d di tɣersi

Seg uksum-nneɣ ila ntett

Nettɣumu ljeṛḥ s yimmi

Nessen a nehder tidet

Ad-as  nezzi ticerket

I gmar-nneɣ mi ara d –yesteqsi

Tekcem tamaziɣt ɣer uɣerbaz am tislit-nni n tmara. Wid i tt-ikerhen ddan-as d-aqfafen, wid  i tt-iḥamlen ddan-as  d imeɛazen. Anwi id-as rrun ?  Anwi i d imɛazen ?  Anwi yebran i ṭbel deg aman ?  Yeqqar unzi : «  a Briruc ayen ik yesbezgen ad-aɣ irruc ! » . Tucḍa gar lqum d anezeh , aḥnunef gar iḍulan d-anecraḥ. Mɣin-d iselmaden  s leɛjla imi  agaẓar yessen i tafruyt tikli, axeraz yeddem i wanbac tistent. Yella deg awal «  Ɣer imzɛilew ifeṭiwej yettban d iṭij ! ». Mi ara yilli lweɛd i teqqes , ala win yesɛan ul-is d aḥnin i yettwadzen. Ahat d anac-ten id yewwin amedyza akken ad yinni:

 A win irun  a win yedṣen kif kif

Tikwal mi- izad uɣilif

Lehlak icuba ḥellu ».

Yella di lemtel : « adfel s tufra iten t-idellu. » Asmi yegguni lqum tafsut, d-iɣemɣumen id iḍalen .Ibeddi ɣef tewwurt n useggas d aqlileḥ, di mirɣan id aɣ-rɣan yigran !  Cedda tewwed ɣef lḥed-is,  neflen-d lebɛuj izedɣen lɛela.  Di ccew teɣlid tebrek ɣef  yibrir.  Aḥeggan n wakli  yeseḥbes lliqa di ljedra n tnaṣlit,  yeseftutes yir adfel ɣef akal ifuden iseflan . S yiles-is yemceḥ idamen yerɣan n yelmeẓyen xas akken mazal swan  si tbuqalt n tudert. Werdin yefsa uǧeǧǧig n  leḥzen di telmatin. Abbu n umajed yulli nnig yexxamen, yenned i  yiderma, i  tudrin akked leɛrac.  Taddart tuɣal testewḥac imi di yal texlijt  ufrarend  iẓekwan  imaynuten.Rrunt tiyamtin armi zment tiɛabuḍin-nsen-t  id yurwan ayen din d-iseflan. Am yal tikelt mi ara teṣemhal tiyita , wid iɛabden isuɣan fkan nnuba i tiɣri , suɣen di yal tezniqt s wulac armi id ugmen wurawen nesendi ulac….. Tesbek tmurt n leqbayel. Tizegwa  sgugmen-t sḍa-nsen-t. Isafen sgurslen aman deg irebi-nsen. Ɛaqren tiliwa. Yegursel ccna , yxmet usefru, yesḥurejdul wawal armi id yegra ala  « ujawaq n at laxert » yettṣefir nnig tiqrabin s uḥiḥa d wanza n widen yemuten ur d–asen teččur . Amek ara yesfru umdan ? Ɣef acu ara yesefru umdan ?

Bɣiɣ ad xedmeɣ ccan

Ɣef wayen id yeǧǧa wulac

Kren-d ɣuri s mkul ǧǧiha

Nnan lɛaqel-ik iḍac

Zziɣ s ṭiṭ ɣer deffir

Ɛaqleɣ ur d yegri wuffir

imi ilem yestewḥac !

Ait Slimane Hamid

Partager