Seg wayyur n yunyu n useggas yezrin 2014 alama d taggara n win n ṭuber, iban-d dakken tiẓegwa-nneɣ ttwaḥeqrent almi bezzaf seg yibelbulen n tmes i ur nreḥḥem i inedren da ed din deg twilayt n Bgayet. Aṭas seg tizzegzewt n leɣwabi-nneɣ i yerɣan uɣalent akk d iɣuɣad ed bufsus. Rnu, ayen yesseḥzanen aṭas, am wakken i d-tekka sebba seg ugama neɣ seg waddad n twennaḍt, akken ay d-tekka srid sɣur umdan daɣen. Ihi, segmi tebda Tmehla n Uḥuddu Aɣarim n waɣir (Direction de la Protection Civile) n waɣir n Bgayet tadwilt n useḥbiber mgal times n tẓegwa ed tmegra, tjerred-d deg yiwen n wulɣu dakken seg yunyu almi d ṭuber 2014, gran-d iman-nsen yiqeddacen-is, s tallelt n wukriden n Teḥrezt n Tẓegwa (Conservation des Forêts), bac ad ssexsin azal n 1327 n tnekkriwin n tmes, gar-asen 292 n yibelbulen d imeqqranen i d-yeglan s ḥawla n lexsarat. Iqlaɛen-a n tmes mɣuren almi ssawḍen rran n 2256 ha n tɣemmayt akk berrik ur tesliḥ i wacemma. Rnan ččan ugar 11000 n tseḍwa i d-yettakken igumma, 4000 n taffiwin n walim neɣ n lqerḍ, akked yiwet n tesna n tzizwa daɣen. Akken i d-tenna teɣbalut-nneɣ, anect-a iḥettem-d tuffɣa n 1580 n yikumyan n usexsi n tmes. Ma yella nga aserwes (comparaison) gar useggas n 2014 d win n 2013 deg yiwen n wakud i d-nebder, ad naf dakken ala 681 n tnekkriwin n tmes i yettwaskelsen, yettusemma aseggas-a qrib yettwat umḍan ɣef sin mi neẓra yakan anda yewweḍ. Anect i tent-uɣent tẓegwa n Bgayet yella fessus cwiṭ ɣef win n 2014 i neǧǧa neɣ i aɣ-yeǧǧan ussan-a kan. Skud ala lqidar n 541 ihikṭaren i yerɣan, ur mident 6000 n tseḍwa i yuɣalen ulac-itent, akked ugar n 3000 n taffiwin n walim neɣ n lqeḍt, ttwaḥuzan seg undar-a, rnu daɣen kra n tesniwin n tzizwa. Ad d-nerr awellih dakken ula taggara-ya deg wayyur n yunbir, llan-d 235 n wandaren n tmes deg tlemmast n yimudaɣ n temnaḍin yemgerraden n waɣir n Bgayet, i yeglan s wazal n 582 ha d taɣemmayt, ed ugar n 1907 d aseklu n yigumma. Yesḥissif waddad imi ameqqran seg-sen d tizemrin. Anect-a merra yesruḥ akk ugar n 441 n tesniwin n tzizwa. Dɣa ɣef waya, tceyyaɛ tmehla-ya ɣer wannar 301 n yikumyan n yindaren. Ihi, akken nettwali, ini neɣ ssusem, ḥesses n qqim, amdan yesɛuẓẓug i takkit. Simmal tezzin yiseggasen, simmal tettenṭerray trennu twennaḍt-is netta yettmuqul.
Ula deg yiberdan ulac aḥezzeb
Seg tama nniḍen, ula d taɣellist (laman) deg yiberdan tuɣal ur tnuḥ skud d timerwin n yimdanen i yettruḥun ɣer umaḍal wayeḍ seg yir aḥezzeb ed tulacit n usegmi n ubrid. Ɣas anect-n d tidwilin n uḥesses ttmaggan deg useggas s wallalen yemgerraden n teywalt – am tiliẓri, amaṭṭaf ed tɣamsa yuran, maca ziɣ ur tlemmed tuget n yemdanen seg tuccḍiwin-nsen. Aredmani, ibaxixen deg ubrid mazal ttilin s waṭas yal ass. Ur yendekwal unehhar, ur d-yelli ihi wayen yessecrahen. Skud akken i d-tenna dima Tmehla n Uḥuddu Aɣarim n Bgayet ugar n 998 n yisehwa (accidents) ay d-yeḍran deg yiberdan n Bgayet deg ukuẓ n wayyuren ineggura n useggas 2014, seg yunyu alami d 13 seg duǧember gedged. Tiwuɣa-ya n yiberdan llant deffir n uggas (n ujraḥ) n 1459 n yimdanen s waddaden yemgerraden deg umihi (danger), rnan glan s 28 d iẓiɣer. D ayen ara d-yefken segmi yebda useggas n 4014 alami d 13 seg duǧember, agemmuḍ n 1705 n yisehwa, ideg jerḥen 2335 n yiterrasen, mmuten 53 nniḍen daɣen, ama deg umḍiq anda teḍra twaɣit neɣ deg ubrid n usiweḍ ɣer sbiṭar. Ad d-nernu i waya, dakken, ma nmuqel i useggas n 2013 deg yiwen n wakud netta d win n 2014, seg yunyu alama d 13 seg duǧember. Ad t-naf dakken yesnaga ɣef ugar n yisehwa wala win n 2014. Amek? Imi i d-llan deg-s 956 n yisehwa, ideg ttwajerrden 1308 n yimejraḥ, maca daɣen, 47 n yimattanen. Ma yella seg yennayer alama d 13 seg duǧember n useggas n 2013 dima, skelsen wid terza taluft 1533 n yisehwa deg yiberdan n tkeryas, 1981 jerḥen seg-sen, ma d 67 nniḍen wwḍen aɛfaw n Bab n yigenwan. Izwilen (chiffres) am wi, ḥaca ttaǧǧan amdan yesḥassef daɣen yebhet ɣef wamek qqlen yiberdan-nneɣ d annu n tmettant. Anehhar, akken yebɣu yili, ad yeqqim d netta i d amasay (responsable) amezwaru n yibaxixen-a n tikli.
Mhenni Xalifi