Adlis ɣef usenqeḍ d tullsa n yinaw

Partager

Ɣas ma aṭas n yiseggasen aya ideg tekcem tmaziɣt ɣer unnar n tira d uselmed, ur ggiten ara yidlisen n tutlayt i d-yewwin ɣef temsal n tenfalit s tutlayt-a.  Aya ɣas ma tanfalit d yiwet n taɣult yesɛan aṭas azal deg uselmed d usnerni n tutlayt imi teskanay-d amek ara yaru yiwen war tuccḍiwin, teskanay-d tawsatin yemxalafen n yiḍrisen. Deg wagur n fuṛaṛ yezrin, yeffeɣ-d ɣer teẓrigin El-Amel yellan di Tizi Wezzu yiwen n udlis s wazal-is di taɣult-agi n tenfalit tamaziɣt. Azwel n udlis-a : “Expression écrite en amazighe, ponctuation  et discours rapporté” ( Tanfalit tirewt s tmaziɣt, asenqeḍ d tullsa n yinaw ). Adlis-a i nezmer daɣen ad nɛud d awfus (manuel), d tunṭict n unadi alqayan i iga di taɣult n tenfalit d tutlayt umusnaw n tesnilest tamaziɣt Dr Mohand Mahrazi. Deg udlis-a  mass Mohand Mahrazi yewwi-d ɣef snat n temsal yerzan tira i werǧin wwin-d fell-asent uqbel yimazzagen (spécialistes) n tesnilest tamaziɣt : asenqeḍ (la ponctuation) d tullsa n wullis (le discours rapporté). Snat-agi n temsal i yesɛan azal di tira, zgan ttemlilen deg-sent iɛewwiqen wid yettarun ladɣa inelmaden n tmaziɣt, imi idlisen n tutlayt yellan ger yifassen n yiselmaden-sen neɣ i yettnuzen di tnedlisin ur d-wwin ara ɣef temsal-agi tixatarin. Deg uḥric amezwaru n udlis, mass Mahrazi yefka-d isumar (propositions) i iwala wulmen asenqeḍ di tira n tmaziɣt. Isumar-agi yessufeɣ-iten-id mbeɛd tasleḍt i yexdem i waṭas n yiḍrisen yuran s tmaziɣt. Yerna daɣen yefka-d tignatin d yimedyaten ideg ilaq ad yessemres win yettarun izumal yemxalafen n usenqeḍ. Rnu ɣef waya, mass Mahrazi yefka-d aṭas n yisumar i iwulmen tira n yisegzal (les abréviations) ama n wawalen neɣ n tayunin n usket (unités de mesure) d yizwilen (les chiffres).

Deg uḥric wis sin n udlis, mass Mahrazi yefka-d akk tiwsatin n yinaw imawi (discours oral) yerna yessefhem-d amek i d-yettili uneqqel n yinawen yemxalafen ama d inaw usrid (discours direct), inaw arusrid (discours indirect) d yinaw yettwalsen (discours narrativisé). Rnu ɣur-s, yefka-d tabadut n yal tawsit n yinawen-a  i d-nebder, am wakken daɣen  i d-yefka imedyaten akken ad yizmir yiwen ad yessemgirred gar-asen. Deg uḥric-a anelmad neɣ win yettarun s tmaziɣt, ad yaf tifrat i wuguren i yezmer ad d-imager di tira n yinaw. Ladɣa, ad yissin iferdisen n tutlayt i yettbeddilen am wakud, tizelɣiwin, udmawen, imerna d yimeskanen mi ara ibeddel yinaw  seg tewsit ɣer tayeḍ. 

Dr Mohand Mahrazi, d yiwen n umnadi di tesnilest d tussniwin n tmeslayt. Tura akka d aselmad deg ugezdu n tmaziɣt n tesdawit n Tubiret. Uqbel adlis-a i d-nessasen, yura aṭas n yimagraden d yidlisen-nniḍen icudden ɣer taɣult n tmaziɣt, seg-sen: Dictionnaire d’électrotechnique français/tamazight; Concepts de base en sciences du langage ; Lexique de la didactique et des sciences du langage français/tamazight et tamazight/français ; Tamazight face à son destin. 

  Mokrane Chikhi

Partager