«D uguren n tudert i yi-yeǧǧan ur uẓiɣ ara ɣer sdat deg umecwar-iw…»

Partager

Akken tebɣu teqsiḥ teswiɛt-is, ad tafeḍ anaẓur dima yeskanay-d teḥdeq ed yiwellihen s wayen yesɛa d tamussni, imi daɣen ma iruḥ uḥulfu ad t-tafeḍ ɣur-s. Akken i d Ḥmed Neccaf, ɣas ar tura ur yewwiḍ lebɣi-s deg umecwar-is n ccna, maca werǧin teṭṭaxer tẓuri seg wallaɣ-is. D asqerdec yid-s ɣef waṭas n tlufa deg tdiwennit-a, ɣret-tt!

Ḥmed Neccaf yedder d iseggasen akked tẓuri ed uẓawan. Ma tzemreḍ ad aɣ-d-temleḍ tamɛeyt-a?

Ahat d tamɛayt neɣ ahat d amecwar yeddan s lebɣi ur d-newwi kra ɣas lebɣi yezdeɣ ul-iw. Akken bdan akk icennayen n tezlit taqbaylit s tcabcaqin, mi tt-yerẓa wemɣar n baba ad nadiɣ tayeḍ tedda kan akken, ma d tazwara s wudem ideg yeqwa usirem di tegnit i aɣ-yefka Unaẓur ameqqran i nettɛuzu aṭas Dda Meǧahed Ḥamid ideg nebda nettmelil d tezmert-nneɣ di ccna, dɣa tikkelt tamenzut ideg i d-ɛeddaɣ di tedwilt nni «Icennayen n uzekka» deg useggas n setta u tmanyin ( 1986 ) dɣa s tezlit umi i semma-ɣ Laɛbeɣ tiddas (https://www.youtube.com/watch?v=FRpcOvMz8uM ) . Dɣa syin i bdiɣ ttakeɣ lebɣi i ccɣel-agi i yi-yellan deg ul .

Akken iyi-d-tenniḍ tikkelt yezrin, telliḍ tenwiḍ ad teskelseḍ tasfift wanag ur d-yella waya. Acimi?

D tidet, akken i ak-nniɣ, imi lebɣi n yal taɣawsa d asiweḍ ɣer umenni n umdan, skelseɣ tasfift s lqella n tezmert di 91 nni deg ustidyu Yougourten di tallit-nni d Mhenna Tigrini i yellan din. Acu, imi ttawil akken i d-nniɣ ulac akken ad greɣ tiɣri i yimussnawen n uẓawan teqqim kan akken d ssut d asmekti, ssarameɣ ad wwḍeɣ ɣer lebɣi-w ɣas yeɣlay ssenf-agi n l’acoustique, ilaq-as tadrimt meqqren akken ad txedmeḍ ccɣel azedgan dɣa truḥ kan akken.

Deg yiwet n tewlaft d taqburt, tettbineḍ-d tcennuḍ ɣef usayes (scène) kečč d ilemẓi. Deg wanwa ttiɛad imir-nni?

D tidet agma Mhenni, teẓriḍ acennay aqbayli ur nettwassen ara deg umecwar-is neɣ di tazwara-s deg yeqriben-is kan ideg yessaram akken ad yekki ama di tmeɣriwin n twaculin neɣ di tejmilin umi neqqar «les galas».

Seg tesɛa ed tmanyin ( 1989 ) d asawen armi waqila d waḥed ed tesɛin ( 1991 neɣ 92 ?) imi d lǧar n taddert n Unaẓur ameqqran Sliman Azem ttilint-d tejmilin di tallit-nni dɣa neccden-iyi-d yal tikelt, dayen iyi-yefkan aṭas afud akken twalaḍ tawlaft-nni, d wayen i d-yernan akk sey-a ed sey-a .

D ttawil kan i yettaǧǧan icennayen akka am kečč ur d-ttbinen ara neɣ tella sebba nniḍen?

Yal yiwen amek yettwali ccna ed wanda yesɛa uguren. Di tallit-nni lliɣ ttnadiɣ timussniwin deg uẓawan ladɣa, lemmer telli tegnit akken ad yexdem umdan kra deg yiɣerbazen n uẓawan ( conservatoire ) asekkur timellalin, imi aṭaṣ n yefeṭṭiwjen i d-iteqqsen, rnu ad d-iniɣ uguren n tudert ad tt-nerr i lmektub (yettaḍsa). Deg wayen iyi-yeɛnan ad d-iniɣ d uguren n tudert iyi-yeǧǧan ur uẓiɣ ara ɣer sdat, wamma tadrimt ad yili ttawil akken yebɣu yili lḥal.

Ahat ula d kra n tamiwin ur as-d-wehhant afus i unaẓur?

Ad d-iniɣ meqqer ccɣel-is wayagi : Yella yiwen umaṭṭaf s teqbaylit iɣer terra tmeẓẓuɣt s waṭas, acu acennay ilaq-as ad yawi leqdic-is yewjed akken ad yesɛu amkan din, ɣas ma yella akken yebɣu yili lḥal yettɛawan. Ma d tama n ssuq d isem, ma tesɛiḍ-t hatan, ma ulac aɣ-it-id s yal udem.

Ma d tama n usekles, acennay ilaq-as ad yesɛu akk timussniwin-nni ula di tetiknikin akken ad yexdem ccɣel-is akken i yebɣa, wigi akk d uguren i d-yettasen s lweqt d uxeddim .

Amek tettwaliḍ kečč tizlit tazwawt n wass-a ?

Yal yiwen akken i yettwali tizlit taqbaylit, nekk ɣur-i ur tt-yuɣ kra, teqqim s lqima-s d ccan-is. Ma yewweḍ-d wass-a ad nerr di ccek ayen akk yettwaxedmen sɣur Yinaẓuren-nneɣ imeqqranen d lɛib fell-aɣ, ilaq kan ad as-nefk udem i tuklal Tizlit taqbaylit : aɣerbaz-nni i yettwehhin amdan ɣer terẓen ed laɛɣel. Ma d aḍu i d-ihubben… yal tallit ad tesɛeddi nnuba-s.

Acimi am wakken tbeɛɛdeḍ cwiṭ seg wannar n tẓuri taggara-ya?

Win ixedmen di tament ur yetteɛraḍ lbenna-s d lmuḥal ! ladɣa udem-agi n taẓuri, bab-is d amuḍin ma yexḍa-t am win umi truḥ lḥaǧa ad yettnadi fell-as nettat sdat-s, ad yeqqim kan ireffed yesrur (yessusem taswiɛt) lḥasul d aṭṭan yelhan.

Gar yinaẓuren i tḥemmleḍ yella Abcic Belɛid, dɣa tecniḍ yiwet seg tezlatin-is deg tvidyut i d-yettwasersen deg yutub…

Aṭas n yinaẓuren i ḥemmleɣ ɣas ḥemmleɣ akk wid yettqadaren tizlit taqbaylit s umata. Abcic Belɛid fell-as rreḥma d leɛfu, d timlilit gar-iyi ed ccna-s, dɣa tewwi-yi lhawa-s akken i diyi-wwint akk tid n wid uɣur i d-lemdeɣ kra n tɣawsiwin yaɛnan ccna s umata.

Telliḍ gar terbaɛt i d-yesnulfan asebter n yiḍrisen n tezlatin tizwawin, ɣas ma tura ur iqeddec aṭas. Mmeslay-aneɣ-d fell-as…

Asebter i d-yellan deg Faysbuk meqqer ccɣel-is ula d winna. Acu, ad rreɣ tajmilt meqqren i yimeddukal i yellan deffir ccɣel-agi s lebɣi d adrar, imi tin n wul tettak afud nettawi-d tisebḥiyin akken ad as-nefk udem icebḥen i tezlit taqbaylit. Garasen : Amar Ɛmimer, Ɛezdin Ḥamaduc, Deḥman Muhubi, di tazwara llan-d daɣen Tansa N Talsa, Hass Mess, Zahir At Qasi, Amedyaz azwaw mass Merric Ḥsen, Ḥakim Ḥamani d wiyaḍ akk, tajmilt-nsen meqqrit.

Tanemmirt a Ḥmed Neccaf mi d-terriḍ i yisteqsiyen-nneɣ. D acu d awal-ik n taggara ?

Tanemmirt i kečč a Mhenni ɣef uncad-agi i qebleɣ i tikkelt tamenzut akken ad yeḍru imi aṭas i yi-d-inecden wanag ur beqquɣ ara, ahat s tin n leḥya neɣ n tezmert ɣer tririyin-iw imi ur ddiɣ ara d lweqt ( ad d-iniɣ yeǧǧa-yi ), neɣ ahat d ayen nniḍen, win yeẓran ?

Ad d-iniɣ tanemmirt i wid i yi-d-yettakken afud ɣas kkawen yifadden, akka am kečč akked umedyaz i ur tettuɣ ara, d aḥbib ukud bdiɣ akken yiwen n leqdic mazal iɛelleq, wa d Mass Muḥend Ɛrab Ben Teyyeb. Tanemmirt akk i yimeɣriyen n tdiwennit-agi. Tanemmirt-ik a Mhenni ɣef tegnit-a.

Yesteqsa-t : Mhenni Xalifi

Partager