Takerḍa n Tala Amara

Partager

Tala Amara, d taddart tameqqrant gar 17 n tudrin n tɣiwant n Tizi Rached, tezga-d ɣer tama n usamer n Tizi Uzzu, tebɛed fell-as s 15 n kilumitr. Zedɣen deg-s 2189 n yimdanen. Llant deg-s 5 n tliwa d ugar n 8 n yiḍwaren : Tileqqamin, Iwexliǧen, Tazrut, Tiɛerbiyin, Taqrabt n ugemmaḍ, Agni n Yisulan akked Tbelluḍt. Tesɛa sin yiɣerbazen : aɣerbaz amenzu d ulemmas, tesɛa axxam n yilmeẓyen, lbusṭa, axxam n usejji…atg

Isem n tala Amara

Ɣef wakken i aɣ-d-nnan, mazal ur tefri s ttbut ɣef wansi i d-yekka wawal-agi ‘’Tala Amara’’. Nezmer ad d-nader 4 n turdiwin : tamezwarut, Tala Amara, bnan-tt iṭerkiyen deg useggas n 1690 ; tis snat, yekka-d wawal uddis Tala Amara seg Tala i iɛemmren imi teɛmer mačči am tliwa-niḍen ; tis tlata, d yiwen isem-is Amar U Yebrahim i iḍelben deg Yiṭurkiyen ad bnun tala-agi, dɣa, semman-as ɣef yisem-is ; ma d tis rebɛa, nnan-d d yiwen urgaz isem-is Amara i d-tenfa yemma-s iwumi qqaren ‘’Taɛbiṭ’’ netta akked gma-s Athmane seg tama-agi n Tamda imi xedmen tawaɣit. I wakken ad asen-semḥen u ad xelṣen tucḍiwin-nsen imi ulac leḥbus deg tmurt n leqbayel, ilaq ad d-afen tiliwa. Yal yiwen yufa-d tala, tettusemma ɣef yisem-is : Tala Amara, Tala Athmane.

Imezwura ɣer Tala Amara.

Ɣef wakken i aɣ-d-yenna Youcef Yefsah, tiwaculin timezwura ɣer Tala Amara d Yefsah akked Seklaoui. Acu kan llan wid i d-yennan d akken tawacult tamezwarut d Rakem, akka i d-yeffeɣ deg temlilit n tezrawt i d-ihegga uxxam n yilmeẓyen n Tala Amara.

Amezruy d tmetti n Tala Amara.

Taddart n Tala Amara, d taddart i d-yufraren seg yal tama n tmetti : ama seg tama n tdamsa, idles neɣ tafellaḥt. Tettuneḥsab d amuggar n tudrin : ttemlilin-d yimsebriden deg-s mi ara ttɛeddayen ɣer yixxamen-nsen neɣ ara qessden adrar i uḥewwes. Tuli ɣef lebḥar, neɣ ɛlayet s wazal n 300 n lmitrat. Tettwassen aṭas s uneɣmas n tilibizyu Smail Yefsah i yettwanɣan ass 18 deg tuber 1993 deg Bab-Ezouar. Am wakken ttetwassen, diɣ, s lǧameɛ-is i yebnan s yizamulen n yimaziɣen. Yesɛa, aṭas n ziyyar umekkan-agi.

Deg tlemmast n taddart, tella yiwet n teẓrut iwumi qqaren ‘’Taẓrut n lfatiḥa’’. Taẓrut-a, yal wa d taqṣiṭ i d-yettawi fell-as : llan kra qqaren-d d akken d Ccix i yeɣran lfatiḥa deg umekkan-agi asmi i yemsefraq akked yiwet n terbaɛt n ziyyar iwumi yefra ugur-nsen. Ma d wiyaḍ, qqaren-d d akken aẓru-a, yeɣli-d seg yigenni (météorite) deg useggas 1770. Aẓru-a, yemxalaf mliḥ ɣef wid n lqaɛa, ayen yeǧǧan amur ameqqran n yimezdaɣ ad amnen s turda-agi taneggarut. Kran n yisalifiyen, bɣan ad t-rẓen imi tettẓuren medden u ssaɣayen fell-as ticemmuɛin, cwi kan ur ṣsawḍen ara ɣer lebɣi-nsen imi i asen-tugi taddart ɣef wakken i aɣ-d-yenna yiwen yimḍebber n taddart. Mechuret, daɣen, taddart n Tala Amara s’’Tqerrubt n Useklawi’’(Deg-s lemqam, deg-s timeqqbert) akked ‘’Taxxamt n lǧir’’ i ttẓuren yimdanen s waṭas. Am wakken mazal ar tura ‘’Lǧameɛ n ṭṭelba’’ anda qqaren zik ṭṭelba u sɣaren deg-s Yirumyen deg lgirra-nni. Ɣer tama n lǧameɛ-a, yella yiwen uxxam aqdim yegrarben i yezdeɣ lɛesker n fransa anda yella ar tura lefḥem ‘’le charbon’’ n useggas 1957.

Deg Tala Amara i teḍra tfaska tamezwarut taɣelnawt n umezgun, aseggas 1998.

Kra n wudmawen n Tala Amara.

Smail Yefsah : d aneɣmas deg tilibizyu tazzayrit (1987-1993). Ilul ass n, 29 deg tuber 1962, nɣan-t ass n 18 deg tuber 1993 ɣef 8 n ṣbeḥ, 39 n wussan mebɛed zwaǧ-is.

Sidi Hend Aseklaoui : d amrabeḍ n taddart. Mazal ar tura ttẓurun ‘’Taqerrubt n Useklawi’’. Nnan-d yenfa ɣer tmurt n Suriya imi ur iɛedda ara wawal-is deg temlilit-nni n Meqleɛ asmi mlalen ‘’Sḥab n ṭnac’’, imeqqranen n tmurt n leqbayel i wakken ad kksen lewrata i tmeṭṭut akken ur ttewraten ara Iṭerkiyen i yettaɣen tiqbayliyen ḥala ɣef lǧal n wakal.

Amar Ouyacoub : yettwassnen aṭas deg radyu tis snat s tmezgunin-is. Yurar netta d Jean Gabin deg yiwen n usaru. Yesɛa ugar n 1000 n tmezgunin timecṭaḥ, yurar deg 90 n yisura.

Ilul Amar Ouyacoub deg Tala Amara, isem-agi Ouyacoub mačči imi n Wat Yaqub. Nnan-d d isem n zyada. Yella yettrebbi uccen, yettawi-t ɣer lexla mi ara iruḥ ad yeks. Iwala-t-id yiwen, dɣa yenna-as : ‘’Amar akked yaqub, meḥsub Amar akked wuccen. Syin ṭṭfen-as-t’’Amar Ouyacoub’’.

Abelkader d Abederrahmane Yefsah : d imyura. Gar wayen yura Abderrahmane, ad naf : ‘’…et Cain tua Abel, 2012 i yewwin arraz wis sin n Taher Djaout, ma d adlis wis sin i d-yefɣen ɣef demma n usmekti n tmettant n gma-s Smail, isemma-as ‘’Souvients-toi, O Algérie, de Smail et de tous les autres’’

Koceila Hamadini : yewwi talɣuɣa n tefriqt deg lkarati (Karaté).

Lyes Izri : amyurar i yellan ɣer terbaɛt n JSK. Yekker-d akka tura mgal uselway n JSK, Hannachi.

Ramdane Chibani : d amedyaz n taddart.

Mebla ma nettu snat n tlawin yettdawin imuḍan s leḥcawec i yesɛan ccan d ameqqran,ɣef wakken d-nnan.

Hocine.M

Partager