“Yewɛer aṭas leqdic deg umussu adelsan”

Partager

Aɣmis n Yimaziɣen: Meslayaɣ-d cwiṭ ɣef umezruy n tiddukkla-agi?

Amar Bedrani : Tlul-d tiddukkla-agi tadelsant Itri n uzekka deg useggas n 2008 deg taddart n Yixelwiyen, daxel n Uxxam n yilmeẓyen «Dib Ali» n tɣiwant n Ait Aissa Mimoun. D acu kan tlul-d deg tegnatin akked teswiɛin iweɛren aṭas aṭas, imi lexsas n tedrimt d wallalen-nniden. D acu kan, xas akken-nni lebɣi n yiɛeggalen-is ssawḍen i wakken ad tt-sbedden, ad taweḍ ad d-heggi kra n temsebaniyin ama i yi-iman-is, ama s uttekki n tiddukkliwin-nniden tidelsanin iqeddcen deg unnar n yidles.

Amek-it leqdic deg umussu addukklan deg tmurt-nneɣ?

Seg ucrured ɣer tikli, ur yeshil ara imi win iqeddcen deg umussu addukklan, tewwid fell-as ad yeqbel ayen ara as-sbibben xas ma yella diri-t. Ilaq ad yeǧǧ aṭas lecɣal-is, yezmer ad innal ula d lebɣi-s ma tewwi-d ayɣer ala. Leqdic adelsan deg umussu addukklan, la ttcektin akk fell-as, yella wanida i d-nettaf iman-nneɣ d iwḥiden deg leqdical nxeddem.

I ddula, ma tettɛawan-iken kra neɣ ala?

Akken tebɣu tella lemɛawna i d aɣ-yettasen sɣur wid teɛna temsalt, gar-asen Asqamu aɣerfan aɣiwan, nekk ad iniɣ drus maḍi. Imi aḥric n yidles yeḥwaj aṭas n tedrimt d wallalen yemgaraden. Ass n wass-a, ur nezmir ara ad neqdec s 40.000 DA neɣ 100.000 DA. Dɣa deg useggas iɛeddan, Asqamu aɣerfan aɣiwan n Ait Aissa Mimoun, yefka 27 melyun i tiddukkla n waddal, ma d tid n yidles ala 4 n yimelyan.

D acu i d ahil txeddmem yal aseggas?

Ma d ayen yerzan ahil n yal aseggas, nxeddem ayen icudden akk ɣer yidles. S umata, nqeddec ama deg ussan n umezgun, ama d tijmilin yemgaraden, ama deg umezgun, timeɣriwin, timsikniyin…atg. Yal aseggas, yettili-d umaynut deg wayen yeɛnan leqdicat-nneɣ.

Ahat teheggim kra n wahil i 20 deg yebrir?

D tidet nhegga-d yiwen n wahil s wazal-is i lmend n usmekti n umulli wis 37 n tefsut taberkant akked wis 16 n tefsut taberkant. Imi aseggas-agi, nesuddes-d ahil d amerkanti, ideg nexdem yiwet n temsizzelt gar sin yiɣerbazen ilemmasen yellan deg tɣiwant n Ait Aissa Mimoun. Wigi d «Tellal Mohammed» n taddart n Uqawej akked «Abboud Mhammed» n taddart n Yixelwiyen. Ad ilint daɣen temsikniyin yemgaraden ama d adlis ama d taklut, ama d isenza s ubuddu n yidlisen d tɣuri n yisefra, sɣur kraḍ n yimura d yimedyazen : Ahcene Mariche, Idir Bellai, Mohand Nait Abdellah. Am wakken diɣen ara d-ilint tceqqufin n umezgun, d yiwen n usarag ɣef tedyanin n 20 yebrir 1980 akk 2001, sɣur umeɣnas Mohand Nait Abdellah. Syin ɣur-s, d tukci n warrazen i yinelmaden ara d-yufraren deg temsizzelt n 20 yebrir, iwumi nefka isem-agi : “Seg umennuɣ ɣer tira”.

Anida yewweḍ usenfar n tesɣunt n tiddukkla-agi?

Ayen i d-yettak wallaɣ i yifassen ur d as-zmiren ara, mačči d yiwen mačči d sin. D acu kan, yella usenfar-agi n tesɣunt n tiddukkla-agi-nneɣ i nettheggi i wussan i d-iteddun. Zemreɣ ad d-iniɣ ar tura nexdem deg wazal n 80%, imi tuget n yiḍrisen ara yilin deg-s ttwaheggan, mazal-aɣ 4 n yiḍrisen ara d-yufraren deg temsizzelt-agi n 20 yebrir, mazal-aɣ diɣen taduli-ines. Lḥasun mi nekfa leqdic-agi n Tefsut n Yimaziɣen, ad d-nezzi ɣur-s. ad d-semektiɣ kan belli, d tasɣunt n umkerḍur (ara d-ittefɣen yal 3 wagguren) s snat n tutlayin tamaziɣt akked tefransist. Yella daɣen usenfar n temkardit ma nessaweḍ ayɣer ala…atg.

D acu tettheggim sya ɣer sdat?

Aṭas n wayen-nniḍen ara d-yilin sya ɣer taggara n useggas-agi n 2017. Ad nkemmel am wakken nuɣ tannumi deg ussan n umezgun n taddart n Yixelwiyen i nettheggi yal aseggas deg waggur n duǧember, aseggas-agi d tezrigt tis 04, ur neẓri ara ar tura iwumi ara ner tajmilt. Ncallah daɣen ad nessiweḍ ad as-nexdem tajmilt i umaru d umedyaz Ali Makur, s tallelt n tenmehla n yidles n Tizi Uzzu. Tasiɛt-a ala annect-agi i d-ibanen.

Tura, meslay-aɣ-d ciṭ ɣef tirmit-ik deg usizreg n yidlisen?

S tidet, usiɣ-d ɣer uhric-agi n tira deg useggas n 2011 s yiwet n tceqquft n umezgun, ur nessaweḍ ara ad d-teffeɣ akken iwata. Ad nuɣal ɣur-s deg ussan i d-iteddun, maca xas akken yerna aql-aɣ la nettkemmil, ahat ad d-yaweḍ wass-nsent irkeli.

Acimi d tamezgunt i textareḍ, mačči d ayen-nniḍen?

Imi ddeqs-aya segmi lliɣ tturareɣ amezgun deg Tiddukkla tadelsant aẓar n Ait Aissa Mimoun, i isedday deg lweqt-nni Mass Ahmed Mousa, dɣa din i d-refdeɣ takti i wakken ad tt-i-d-sizregeɣ d taceqquft n umezgun. Acu kan, yella wayen-nniden ama d iḍrisen yemgaraden, ama d tamedyazt…atg.

Ma yella kra tessewjadeḍ kečč sya ɣer sdat?

Aṭas n wayen ara yilin, d acu kan ur zriɣ ara i melmi neɣ d acu ara yilin, ad neǧǧ akud ad yexdem cɣel-is.

Awal-ik n taggara?

Zik wa ihedr-itt i wayeḍ, ass-a deg lkawaɣed ad tt-id-afen yineggura. Tanemmirt i wid iqeddcen akk deg uhric n yidles ladɣa idles aqbayli neɣ amaziɣ s umata. Tanemmirt i wid yefkan laɛtab i urwiḥ i wakken ad yidir d aɣref s tutlayt-is d yidles-ines. Tanemmirt i kunwi yessnarnan taɣamsa s tmaziɣt, tanemmirt i Itran n uzekka.

Yesteqsa-t Adaoun Abdelghani

Partager