D tagara n uḥeggan di tmurt n Leqbayel . Asemmiḍ yettfaṛas ussan-is ineggura ɣef tɣaltin n tizi n Tizi . Yemllal wadal d uraɣ di tɣezza d yigran n tmurt n tinzert. Tafsut, tewweḍ-d imnaṛen n tzeɣwa n temdinin d tudrin. Temyagar tefsut m izeǧǧigen d tefsut n umennuɣ n ugdud. Yemyagar usfuggel n Tiririt Uzal (amager n tefsut =azenzi) , d usffuggel n tefsut n tmanyin (80) . D ansayen neɣ d aktayen, yiwen uxxam i zedɣen: zedɣen ulawen n wid-nni i yugin tudert n ddel d usmundel di teɣzi n tudert-nsen; ugin ad knun i turza n wid yettqemqimen fell-asen . Tizi uzzu, telsa talaba n sser d liser, imi yal mi ara d-taweḍ tefsut, ineggi-d yidim n yimeɣrasen-is, yuɣal d anza yesbuɣuren di tmeẓẓuɣt n warraw-is akken ur tteddun ara d ubeḥri n tatut, abeḥri n uɣuṛṛu, i d-yettasen si tmurt n tirga d yimezḥaf, si tmurt n wid yesnuzun n wid yerran tudert d awezɣi i kra n win yettnadin tudert n tezdeg. Aẓeffun d yiwet n temnaṭ ger temnaḍin n tmurt n leqbayel , tedda mebla laɛḍil, mebla akukru, mebla takkerḍa n tqejjiṛt. Tedda deg ubrid yettawin ɣer umṛaḥ n tjaddit, xas akken abrid-a, mazal ɣezzif, yeččur d ugulen. Dduṛt yezrin, tesfuggel ansay n Umager n tefsut . Dduṛt-a ,d asfuggel n Tefsut n Yimaziɣen, d asmekti n Tefsut taberkant. Neddfen-d ifeddixen n yiḥulfan n tyemmatin d yibabaten iwumi yuges wul-nsen. D tiseqquma n tudrin, d tiddukkliwin tidelsanin, d iɣerbazen, kkren am yiwen akken ad d-smektin i wayen yettujarden di tezrigin n umennuɣ aqbayli amennuɣ amaziɣ. Ceṛfa n yiger tala, At Rhuna, Iɛeggacen , Tiggnatin … tuddar-a, yal yiwet terra azal i wazal-is. Mass Racid Ayet Wakli, di taddart Iɛeggacen, yewwi-d awal ɣef tmesbaniyin n Tefsut n tmanyin, ɣef wayen yeḍran d Dda lmulud n At Mɛemmaṛ d yimesulṭa n tallit-nni, yewwi-ḍ awal ɣef yilmeẓyen i yemmuggren s yidmaren-nsen iḍan n udabu amesbaṭli d wayen yeḍran di tseddawit n Tizi. Yewwi-d awal ɣef umaɣras Kamel Amẓal, i yettwanɣan s ufus n yimezhaf d yiɛdawen n tudert. Yewwi-d awal ɣef imeɣnasen n umennuɣ akked ṛebɛa uɛecrin (24) –nni i yettukarfen deg unekraf n Barwagiya . Am wakken i d-yella wawal ɣef yimaɣrasen n Tefsut taberkan, tafsut i d-yeǧǧan aqraḥen deg wulawen n yibabaten d tyemmatin i wumi tenta tesnent di tgarjumt. Aẓeffun, di teɣzi n dduṛt-agi yezrin, yuɣal d abṛaḥ n tmaɣriwin , yexleḍ lqerḥ n usmekti n tdeyanin d lfaṛh n usfuggel n tefsut . Ass n lexmis 20 yebrir 2O17, tanmehla n yilmeẓyen d waddal, texdem yiwet n tmeɣra i lmend n Tefsut n Yimaziɣen. Azal n 400 n yiggerdan d tggerdatin n yiɣerbazen ladɣa wid n uɣerbaz Imuluden s tqqendyaṛ n leqbayel d yibeṛenyas, rnan-as tifulki i teftis n txerrubt (plage caroubier). Ccna, amezgun, tamedyazt, uraren. Yemlal ṣṣut n lemwaji d yizlan n telmeẓyin d yilmeẓyen i d-yerzan si temnaḍin-nniḍen. Akken llan, yiwen yiswi-nsen : Tiɣri n umaziɣ ad tembaɛzaq, ad teffel si yillel akin. Iles amaziɣ, ad yaweḍ yal tiɣmeṛt n takkert, tẓuri n warraw-is (Aẓeffun) , s yifyar n yimedyazen-is, s tira-s, s leqdic n yimeɣnasen-is. Aẓeffun yeɣli deg yirebbi n tefsut n umennuɣ, tafsut n tezdeg, tafsut n umennuɣ.
Kader Belaidi