Iḥemziyen Tafaska n tqenqurt n Leqbayel
S ddaw leɛnaya n uselway n Useqqamu aɣerfan n lwilaya n Tizi Uzzu, Tiddukkla tadelsant “Tagmat” n taddart n Yiḥemziyen, Tasqamut n taddart-agi akked Useqqamu aɣerfan aɣiwan n Yilula Umalu, s tallelt n waṭas n yidisan gar-asen: Tanmehla n yidles n lwilaya n Tizi Uzzu, Tanmehla n usegmi taɣelnawit n lwilaya n Tizi Uzzu…atg, heggan-d ussan-agi yezrin tafaska n tqendurt n Leqbayel deg tezrigt-is tis ṭam, deg taddart n Yiḥemziyen deg tɣiwant n Yilula Umalu deg ladayra n Buzgan. D tadwit tis 8, yeddan ɣef teɣzi n 2 wussan, imi tebda ass-nni n lexmis 10 deg waggur n ɣuct tasebḥit n wass, temdel tiwwura-s azekka-in n lǧemɛa 11 deg waggur-agi ideg nella. Deg tezrigt n useggas-a, yella-d usenɛet n waṭas n tewsatin (leṣnaf) n tqendyar n tmurt n leqbayel, am wakken daɣen i d-llant aṭas n temsikniyin-nniḍen. Aseggas-agi gan-tt d tajmilt i temɣarin akk n taddart i iɛeddan 70 n yiseggasen deg leɛmer.
Saḥel Tameɣra tamniḍan n tkermusin
S ddaw leɛnaya n uselway n Useqqamu aɣerfan n lwilaya n Tizi Uzzu, Tanmehla n yidles n lwilaya n Tizi Uzz, Tiddukkla tadelsant “Saḥel” , tasqamut n taddart-agi n Saḥel akked Useqqamu aɣerfan aɣiwan n Buzgan, s tallelt n waṭas n yidisan gar-asen: Agraw anaddal n Saḥel, Tiddukkla n tlawin, tin n useḥbiber ɣef twennaḍt “Tudert di twennaḍt”, Tiddukkla n yiseyyaden n taddart-agi, heggan-d ddurt-agi yezrin tameɣra tamniḍant n tkermusin deg tezrigt-is tis seddis, deg taddart n Saḥel deg tɣiwant akked ladayra n Buzgan. D tadwit tis 6, yeddan ɣef teɣzi n 3 wussan, imi tebda ass-nni n lǧemɛa 11 deg waggur n ɣuct tasebḥit n wass, temdel tiwwura-s selazekka-in n lḥed 13 deg waggur-agi ideg nella. Deg tezrigt n useggas-a, iwumi fkan asentel-agi “Lhiba-k d asennan, i lɣella-k amek igan yinnan”, yella-d usenɛet n waṭas n tewsatin (leṣnaf) n ukermus n tmurt n leqbayel, d wayen akk i d-ittekken seg-s am wakken daɣen i d-llant aṭas n temsikniyin-nniḍen.
Aḥriq Tafaska n tamemt d tzizwa
S ddaw tecḍaḍt n Useqqamu aɣerfan n lwilaya n Tizi Uzzu, Tasqamut n taddart n Uḥriq akked Useqqamu aɣerfan aɣiwan n Buzgan, s tallelt n Tenmehla n yidles n lwilaya n Tizi Uzzu, suddsen-d smana-agi iɛeddan tafaska n tamemt d tzizwa deg tezrigt-is tis semmus, deg taddart n Uḥriq akked ladayra n Buzgan. D tadwit tis 5, yeddan ɣef teɣzi n 3 wussan, imi tebda s wudem unṣib tasebḥit n wass-nni n ttlata 15 deg waggur n ɣuct, temdel tiwwura-s ass-nni n lexmis yezrin 11 deg waggur-agi ideg nella. Deg tezrigt n useggas-a, yella-d usenɛet n waṭas n tewsatin (leṣnaf) n tamemt n tmurt n leqbayel, am wakken daɣen i d-llant aṭas n temsikniyin-nniḍen, yecban timsikent n ufexxar, tin n teɣrasin, tin tqendyar n Leqbayel, tin n lfeṭṭa…atg. Llan-d diɣ yisenza s yibudduyen n yidlisen n tmaziɣt, am wakken daɣen i d-yella umeslay sɣur ifellaḥen ixeddmen tizizwa deg tamaḍt-agi n Buzgan, meslayen-d diɣ ɣef wazalen tesɛa tamemt d wanda i tt-ssexdamen medden. Am wakken daɣen i d-yella wahil adelsan d amerkanti ɣef teɣzi n kraḍ n wussan-agi ideg i d-teḍra tfaska-agi, ɣer taggara maḍi, tella-d tmeɣra n taggara s tukcci n yigerdasen n usebɣes i yimsikniyen d usebɣes n yifellaḥen.
Mzeggen Tafaska n yimɣan n usejji
S ddaw tecḍaḍt n Useqqamu aɣerfan n lwilaya n Tizi Uzzu, Tiddukkla tadelsant “Tigemi n Mzeggen” akked Tesqamut n taddart-agi n Mzeggen, yetabaɛen ɣer tɣiwant n Yilula Umalu, ladayra n Buzgan, s tallelt n waṭas n yidisan gar-asen: Tanmehla n yidles n lwilaya n Tizi Uzzu, iɣef tella Massa Goumizaine ɣef uqerruy-s, Aseqqamu aɣerfan aɣiwan n Yilula Umalut, suddsen -d ddurt-agi deffir-nneɣ tazrigt tis ukuẓ n tfaska n yimɣan n usejji, deg taddart n Mzeggen, yellan deg tɣiwant n Yilula Umalu deg ladayra n Buzgan. Tazrigt n useggas-agi gan-tt yimsuddsen-agi d tajmilt i Mass Messaoudane Mohand Oussalah n taddart-agi n Mzeggen. D ttiɛad-agi adelsan, deg tezrigt-is tis 4 yeddan ɣef teɣzi n 3 wussan, imi yebda s wudem unṣib tasebḥit n wass-nni n letnayen yezrin 10 deg waggur n ɣuct, temdel tiwwura-s ass-nni n larebɛa iɛeddan 11 deg waggur-agi ideg nella. Ma d ahil yettwaxdamen deg 3 wussan-agi n tfaska-agi, yella-d d anesbaɣur , yedda akka: Deg wass amezwaru 14 ɣuct 2017, ɣef 09h00 n ssbaḥ tella-d tulya tunṣibt n tezrigt-agi, syin ɣef 10h00 tuɣal-as tejmilt meqqren i umejjay Messaoudene Med Oussalah. Am wakken i d-llant waṭas n temsikniyin, yecban tin n yimɣan n usejji, tin n useḥbiber ɣef twennaḍt d ugama, timsikent n tẓuri, tin n yisekla d yijeǧǧigen, timsikent d usenzi n yidlisen yerzan imɣan n udawi…atg. Mebla ma nettu snat-nni n temsizzliyin i xedmen imezdaɣ n taddart-agi. Γef 14h00 n uzal, yella-d usarag ɣef yimɣan n usejji, sɣur sin n yimussnawen, wigi d Mass Zennichi Hennachi akked Mass Mellal Hassan. Ma ɣef 16h00 n tmeddit, tella-d tirza ɣer umḍiq “Alma”, anida i d-ttawin imɣan-agi n udawi. Syin akkin seg 21h30 n yiḍ d afella, tella-d terbaɛt n ccna n warrac “Tigmi” n taddart-agi, syin ɣer-s d tukcci n warrazen i yinelmaden i d-yewwin ikayaden n taggara n useggas, ma ɣer taggara maḍi, tella-d urar n tceqquct n umezgun n terbaɛt n taddart-agi “Tamuɣli”. Ma deg wass wis sin, i d-yellan ass-nni ttlata 15 deg waggur-agi ideg nella, ɣef 09h00 n ssbaḥ llant-d temsikniyin n wass-nni amezwaru, ɣef 10h00 yella-d usarag ɣef useḥbiber ɣef twennaḍt, sɣur tlata n yimussnawin deg uḥric-a, wigi d Mass Mesbahi Mohamed, Tamsiwt Hellal Fatiha akked temsiwt Hellal Dahbia. Ma ɣef 17h30 n tmeddit, banen-d yigemmaḍ n snat-nni n temsizzliyin i xedmen iḍelli-nni n ttlata, syin ɣef 19h00 tella-d zedwa n cḍeḥ aqbayli, ma ɣer taggara yella-d cwiṭ n umezgun sɣur Massi Lewhama. Ma deg wass wis kraḍ, i d-yellan ass-nni larebɛa 16 deg waggur-agi n ɣuct ideg nella, ɣef 09h00 n ssbaḥ llant-d temsikniyin n wass-nni amezwaru d wis sin, ɣef 10h00 yella-d usenɛet ɣef useḥbiber ɣef terwiḥt n umdan sɣur iɛeggalen n Waggur azeggaɣ azzayri n Azazga. Ma ɣef 14h00 n tmeddit, yella-d uskan n zzwaǧ d tmeɣra n leqbayel n zik, syin ɣef 15h00 tella-d zedwa n wurar n lxalat sɣur tilawin d temɣarin n taddart, ma ɣer taggara tella-d tmeɣra n ccna.
Iḥiṭussen Tafaska n tmeẓla (la forge)
Taseqqamut n taddart n Yiḥiṭussen akked Tiddukkla tadelsant “Sebɛa Zbari” n taddart-agi n Yiḥiṭussen, heggan-d tazrigt tis kraḍ n tfaska n tmeẓla (la forge), i yeddan ɣef teɣzi n tlata wussan. Imi tebda tasebḥit n wass-nni n lḥed 06 deg waggur n ɣuct, tekfa tameddit n wass-nni n ttlata 08 deg waggur-agi ideg nella. Tazrigt-agi tis tlata fkan-as asentel n “Times deg lkir, tazmert n ddkir”. Llan-t ddeqs n temsikniyin, yecban: tamsikent n wallalen n uḥeddad neɣ n umzil d usegzi n twuri n yal yiwen seg-sen, sɣur iḥeddaden n taddart-agi i mazal ṭṭfen deg tefḍisin-nni i d asen-ǧǧan imawlan-nsen. Am wakken yella deg yinzi: “Yessers uḥeddad afḍis, irfed-it mmi-s”. Am wakken daɣen i d-yella umeslay s tewzel ɣef umahil n uḥiṭus, imi qqaren isem n taddart-agi anamek-ines d iḥeddaden. Mebla ma nettu timsikniyin n lfeṭṭa , n talaɣt, n yidlisen, n tamemt, zzit…atg. Bɣan yimsuddsen n tfaska-agi, ad ssiwḍen taẓuri-agi d umahil-agi i tsutwin-agi timaynutin, i wakken ad ẓren amek tga lxedma n wuzzal d wamek xeddmen allalen n wuzzal sexdamen yal ass, ama d agelzim, taqabact, afḍis…atg. Ma nuɣal-d ɣer wazal tesɛa tẓuri-agi deg tmetti, ad naf teṭṭef amḍiq d ameqqran, d ayen i d-yettbanen deg waṭas n yinzan, gar-ase: “Xeddmen uzzal mi yeḥma”, yella wina i d-nebder yakkan. Tella daɣen tenfalit i d-yekkan seg umahil-agi, daymi qqaren: “Gar zzebra d yifḍisen”. Adaoun Abdelghani