“Tajmilt i Muḥya”, d isem n uḍebsi aneggaru n Boudjemaa Agraw, yebɣa-t daɣen d aḍebsi ilmendad n wid akk iḥemlen ad slen tamedyazt. Boudjemaa Agraw, mazal icennu. Mazal yettnaɣ akken yezmer s wayen yezmer akken ur tnegger tnaslit. Boudjemaa agrawliw yellan deg-s yeɣleb Boudjemaa acennay. S uḍebsi “Normal”, yekkat ad d-yerr iseqqan ɣer waman, ad d-yerr ɣer ubrid n tmedyazt, wid-nni yebran i ṭṭbel deg waman. Ttun tamedyazt dhan s zzhu n lmusiqa d-yulin s snat n tezmilin (notes), imalen ɣer d ccḍeḥ. Aḍebsi-ya, Boudjemaa Agraw yebɣa-t d tajmilt i Muḥya, amdakel-is i lebda, d tajmilt daɣen i wid i d-yeggran ḥemlen awal, saramen ad slen i tmedyazt uḥeddad n wawal. Deg-s, yeffi-d tamedyazt, mačči anagar ccna i d-yecna. Ira ad d-yerr amḍiq i ccna n tmedyazt. “Ccna tura tenḥaf. Ilaq ad d-nettwilleh, ad d-nerr iseqqan ɣer waman.” Yettleqqim-d ccfawat qerriḥen d leḥzen n wayen nettwali iḍerru wa ad as-neqqar “c’est normal”. Tajmilt yerra Boudjemaa Agraw i Muḥya, yextar tamedyazt “Dacu-tt, dacu-tt ?” Deg-s yefka-d tamuɣli, i win yebɣan ad iwali s wallaɣ,; ad yernu ad iḥesses i wawal n uḥeddad. Awal i d-yedyez lxiq n wayen iɛeddan, ugar aya, i d-yefflen seg nndama n wayen ifaten ur d-yettuɣal, acku ɣer Boudjemaa Agraw, tallit i d-iteddun tɛezzem-d s yir-tlufa.
Agraw yenna-d : “Awal i d-yeddan d tmuzigt n uḍebsi C’est normal, d ameslay n uḥeddad n wawal. D tamedyazt ideg d-yeddukel uɣbel yuɣen Imaziɣen, tiyita yečča uqbayli ama berra ama daxel tmurt”. Boudjemaa yecna lmenker n lḥekkam yuɣalen am lbir ur nesɛi lqaɛ :
“Ma yuli nekni nexser,
Ma isubb-d ur nerbiḥ ara.
Akken i k-yenna Dda Ɛmer.”
Mi tebdiḍ asteqsi, ansa i d-yekka waya. Ad tuɣaleḍ am win itezzin, ur yettqeddim. Ad tecbuḍ tizizwit taderɣalt, anda i tufeg i tres :
“Yuli xesren, isubb xesren,
Sɛerqen-aɣ ayen nessen.”
“Normal”, d ccna ideg yestehzay ɣef lɛeqliya yezgan gar lɣaci. Ayen yebɣun yeḍru ad ak-yini : “c’est normal.”
Aɣilif deg-neɣ i d-yekka. D nekni i d-ileddin tiwwura i yir-lecɣal. Seg beṭṭu i d aɣ-d-yekka wayhuh :
“Taluft-nneɣ ass-agi,
Ur nefri ayen nebda.
Ur nennuɣ ur neddukel.”
Ccna ɣer Boudjemaa Agraw, ur telli d tin ilaqen i ccḍeḥ kan. Netta yecfa i usdekwel, i d-yellan s ccna deg tegnitt n leḥris, n Yimaziɣen akken ad walin ɣer zdat acu i ten-yettraǧun. Yeẓra s ccna i d-yebda abrid n umennuɣ,; s ccna i d-ttafen Imaziɣen i ten-yuɣen. Deg tmedyazt yecna, ddren wunuɣen (images) n unaẓur i d-yezḍa s umeslay. Agraw yexdem lferq gar tsuta. Mi s-temeslayeḍ ɣef kra yicennayen n tallit tamirant; yeqqar-d : “Zik, mi yebda ucennay, lɣaci la smeḥsisen, ad tesleḍ qqaren susem ad nsel acu d-yenna. Tura nedder taswiɛt anda d imferǧen i yeqqaren i ucennay : Awi-yaɣ-d kra ad necḍeḥ.”
Ait Ighil Mohand