Yefra-tt colonel Dezdeg : « ad nerr ɣer 1953, ad nẓer Ɛebban Remḍan. »
Akken rekben tamacint n zzman, Kaci l’angoisse propose d’aller d’abord faire un tour du côté de Juillet 62. Qqimen sin n wussan di Lezzayer. Ccbaḥa n tbannagin n 62 tessidiri iminigen n At Rgad. Cubant ɣer les actrices-nni n sinima noir et blanc. Yal taqcict ara d-temlileḍ,; ad as-tiniḍ d Ingrid Bergman. Aḥeq Sidi Valentin qu’elles sont tout simplement belles tihdayin n Lezzayer sans jelbab !
Cwiṭ akka, wwḍen yiminigen ɣer rue Tanger (tura, rue manger).
Tɣil tesla Sadiya n l’euro i : « ulac smaḥ,; ulac ». Ala, mačči d la négation n les brobros. D taɣect « …ma bqac istiɛmar fi bladna » n Hadj El Anka.
Tameddit-nni rran ɣer 1953. Γef setta d uzgen afen-d iman-nsen di la prison d’Albi dans le Tarn di Fransa, tama n l’architecte du congrès de la Soummam.
Deg udem-is, yettban-d Ɛebban yeɛya. Γas akken, yelha-d d tira. Sya ar din, ad ibedd, ad yelḥu cwiṭ,; daɣen ad d-yuɣal ar tira. Yuqa-asen wawal di tgerjujt i yiminigen n At Rgad. Kaci d Dezdeg smaren imeṭṭi asusam. Sadiya ur teksan ara : tserreḥ-as i uslilew. yerfed aqerru-s Ɛebban, yecmumeḥ.
D’une voix tremblante, yenṭeq Dezdeg : « a…z…u…l mass Ɛebban! »
Yerna yerfed aqerru-s umeḥbus, yecmumeḥ,; yenna :
– Ihuh, anect-agi akk i ɛyiɣ !!
– Ala, mass Ɛebban ur teɛyiḍ ara !
– Anwa kečč ? anida-k ?
– Nek d Rezqi n At Dezdeg. Tella yid-i Sadiya d Kaci. Nruḥ-d si Lezzayer n 2009. naǧǧa-n tamurt terwi, iɛerreq-as ccḍeḥ…
– C’est quoi “azul mass” ?
– C’est “bonjour monsieur” en tamazight.
– Tamaziɣt !!! Mais c’est très bien ! Tamurt ur terwi ara tant que ça.
– D taqsiṭ ! En fait, nruḥ-d t’avertir ɣef yiwet n txazafit tettraǧu-k di Maroc. Kra seg yimdukal-k… »
Yecmumeḥ Ɛebban. Yuɣal s astilu-s d tkarnitt-is.
Awal ulac, les trois visiteurs qqumcen di tekwatt n lqefs et savourent ce fragment de l’histoire. Ur yeḥbis ara tira umeḥbus. Il esquissait sans doute les contours d’une république démocratique. Inessef yiḍ iɛedda, yejmeε Ɛebban astilu d ukarni, yerra s usu.
T.Ould amar
t.ouldamar@yahoo.fr
La d-nesmektay ljil yettun
Γef uḍar asmi nẓemmed arkas
Mi yiftel i uεdaw seksu
Nekk fetleɣ-as aḥlalas
