Taggwa (témoignage)

Partager

Tajmilt i nezmer ad nerr i umedyaz-a i yemmuten mezzi, yeǧǧa-d taǧǧalt d snat yessi-s d timecuin, yiwet teqqar deg uɣerbaz amezwaru tayed deg ulemmas, d tiɣin n yiwen n udlis “Ɣas”.

«Ɣas !» d azwel n ummud n tmedyazt i d-yeffɣen ussan-a n yunyu 2009 n umedyaz Djamal Iggui i ɣ-yeǧǧan deg wayyur n ṭuber aseggas 2008. D tizrigin « TIRA » i-d-isufɣen adlis-a. Ɣur-s yiwet n tɣara igerrzen, ama d tidlit-is anda i-d-iban yisem n umaru d ameqqran (d yiwen n ubrid n tririt n tejmilt) ama d lkaɣeḍ-is. Ula d uṭṭun n usebter ur iris ara anda akken i nuɣ tanumi, dagi yura deg tlemmast n usebter tama tayeffust.

Djamal iru&#7717,; awal-is s teqbaylit, yeqqim-d deffir-s. Tal tikelt ara nɣer yiwen seg yisefra-ines ad t-id-nemmekti ɣas ma necfa fell-as.

D yiwen n uqcic ur teqal ara ddunit, tuǧew-as-d urfan mebla cceḥa. Tefka-t-id d ameɛdur yerna yuɣ-itent deg tezmert-is. Anect-a icreḍ-it kra tekka tudert-is. D ayen i t-yerran yettḥulfu am…umedyaz. Dɣa yuɣal yettaru isefra s tutlayt n yemma-s, mačči s tin yesɣaray (tagnizit) neɣ s tid yessen ad tent-immeslay (taɛrabt d tefransist). Gar-asent yefren taqbaylit.

Ddunit tewwet-it netta yerra-as tiɣrit s usefru, ur as-yeǧǧi kra. Yenna-as s tfenṭazit:“Ɣas tefkiḍ-iyi-d d aɛiban, ɣas tazmert ulac, ɣas ifent-iyi tizziwin-iw, ɣas d asawen i iyi-d-immugren kra kkan wussan-iw, ɣas ctaqeɣ cwiṭ n luḍa ara yesgunfun iɣsan-iw…maca urǧin kni&#611,; dima yezga lqedd-iw yezdi, dima d amennuɣ d tudert i iyi-yesserwan timerẓuga, qqimeɣ beddeɣ almi d nnehta-w taneggarut”.

Akka i d Djamal, akka i yedder, akka i d-irebba snat n tsedwin i d-yeǧǧa: yessi-s, Dihya d Tilelli i izemren ad ttawint iqerray-nsent deg yigenni.

Ala amaɛdur i yessawḍen ad yaru tamedyazt am ta. Kra n wawal teǧǧa tafat neɣ yebḍan d tmendit neɣ yemseddaɛen d temlel neɣ ur nezdi d usirem ad t-tafeḍ deg usefru n Djamal. Yura diɣ isefra n temḥaddit. Yeqqar-as Tamaziɣt d tameɛdurt am nekk, ilaq ad tekker, ad tbedd, ad tuɣal akken tella. Lmut n uɣewwaɣ Lwennas teǧǧa-as-d ccama. Iɣaḍ-it lḥal nezzeh, leḥzen yeḥzen nnan-t-id yisefra-s.

Djamal d win iḥemmlen taqbaylit nnig llazem. Assen i d-tlul BRTV, tiliẓri tamezwarut n tmaziɣt, tewwet deg wul-is tmeɣra. Send tiliẓri-a tella rradyu BRTV. Deg wahil-ines, tasgilt n tmedyazt, “tamedyazt war tilas” i d-isissin Muḥend n Tferka, d tin i nefren Djamal d nekk. Nuzen-as acḥal d asefru. Muḥend yeqqar-iten-id. Tadwilt-a tuɣal d yiwen n ugraw n yimedyazen. Ma bedreɣ-d kra deg-sen, llan: Igi Ǧamal, Buɛlam Messusi, Ǧamila n Tferka, Ǧamal Ḥemri, Ǧamal At Wdi&#603,; Tsekkurt n Jerjer, Malek Ḥud, atg.

Deg useggas 2000, tiliẓri BRTV tewweḍ ɣer yal axxam n tmurt n Leqbayel d tmura-nniḍen.

Djamal d neKk imi nezga d imeddukal imenza n tesgilt “Tamedyazt war tilas”, amekfadu-ines Muḥend n Tferka yusa-d seg Fransa ɣer tmurt deg useggas 2001, iɛreḍ-aɣ nekkni d Tsekkurt n Jerjer s axxam-is nečča-d imensi. S wanect-a Muḥend yebɣa ad ɣ-isnemmer imi ncebbeḥ tadwilt-is. Nekkni diɣen nebɣa ad s-nerr areṭṭal-is. Nekker nuɣ-d seg ssuq n Tazmalt yiwet n tmehrazt n usɣar. Yal yiwen deg-neɣ isuneɣ akken yebɣa yiwet n tama n tmehrazt-nni, nura diɣ fell-as sin n yisefra imecṭaḥ: “Tilelli “ n Djamal ma d “Tidet” inu. Ma yella ɣef uzduz nura merra ismawen n yimedyazen n tedwilt-nni. Muḥend n Tferka yerra tamehrazt iɣef d-wwiɣ awal, yis-s i d-tkeččem tesgilt “Tamedyazt war tilas”. Ad d-tban deg ugdil (écran) tettezzi, mi ara teḥbes tuzzya-ines kra n yisekkilen keččmen d aserbabuɛ ɣer daxel-is. Azduz-is imiren ad ten-yeddez s 12 n tyitiwin. Taggara, isekkilen-nni teffɣen-d s tikli iseggmen wa deffir wa, ttaken-d aḍris n usefru-a:

Tamehrazt

Tamehrazt yeddzen awal

Tenǧǧer-d seg ubawal

Tefka-d acḥal d asefru.

Deg tsekla la tettnawal

Deg yiḍ neɣ deg uzal

Azduz-is ur iɛeggu

Tamaziɣt-nneɣ tuklal

Ad s-nettarra azal

Alma teɣḍel azaglu.

Malek HOUD

Ifukk leɛtab ɣef tikkelt

Tarwiḥt tura ad testeɛfu

Ddunit ur neswi tibṣelt

Terɣa tugar asafu

Tewwet-iyi mebla tazgelt

Yeggra-d nnefs yettcuffu

Terra-iyi ddaw n temdelt

Ɣer yiḍes aneggaru

I iyi-iɣaḍen d yessi

Yekfa usiwel “A baba-inu”

Am Dihya am Tlelli.

S usɛukkez i bdiγ ddunit

Immuger-iyi-d usawen

Tuččit-inu d lḥentit

Leǧwaz-iw d ikeddaren

Tudert yuysen tameddit

D lḥeqq i iyi-d-iṣaḥen

Kra i bɣiɣ nettat tugi-t

Tger-iyi deg (yi)ɛewwiqen

Ur ttrumt ara a yessi

D yemma-tkent i geɛzizen

A Dihya a tilelli.

D aselmad neγ d amedyaz

Yettmeslay s tfenṭazit

Ɣef yiḍarren d uɛekkaz

Yuǧǧew-d acḥal d tawaγit

Netta amzuni d lbaz

Yuffgen nnig n ddunit

Tafekka-s tekrez-itt d akraz

S tuffra yettnaza&#603,; tedri-t

Yefreḥ mi d-yesɛa dderya

Nettat diɣenni tḥemmel-it

Am Tilelli am Dihya.

Malek HOUD

Partager