“Amezgun d aḥiha n tayri”

Partager

Win itt‑yebnan ɣef ṣṣeḥ yeṣṣaweḍ. Leḥmala n tɣawsa tetteǧǧa bab‑is i teddu deg umecwar, yettqazem lewɛer akken ad yennal lmerɣub n wul‑is. Ḥusin Ait Guenni d amedya ɣef anect‑a. Di tudert n yal ‑ass yettawi tayri n umezgun deg ul‑is, tettecrurud ɣef uglim‑is, tettazel deg yidamen‑is. Lferh‑is mi ara yilli s ufella n tsayest( la scene) akken ad yekcem iman n tanfusin yettawin imdanen ɣer tqacuct n yixfawen‑nsen.

Ḥussin yebda urar deg timezgunin asmi tyuɣ lḥal d analmad deg uɣarbaz alemmas ddaw tecdaḍṭ n terbaɛt n umezgun « Tacemlit » ɣef yella i lmendad di lawan‑nni Mass Ḥamid akked d Nait Daḥman Mustafa deg assgas 1989. Tamezgunt tamezwarut deg yurar d tacquft « Aqcic d uɛeṭṭar » i d‑ yettwaksen seg tizlit n Ferḥat Imaziɣen Umula sɣur Ḥamid akked Mustafa s lemɛawna n unaẓur Saɛd Iɛamrac. Ɣef anect‑a yenna‑aɣ‑id Ḥussin mi nemlal yid‑s : « di tilawt lliɣ tturareɣ les sketchs deg uɣarbaz anda qqareɣ, d ayen‑nni i yeǧǧan Mass Mustafa ad yer lwelha ɣer ɣuri, dɣa yessawel‑iyi‑d akken ad urareɣ di tacquft « aqcic d uɛaṭar », s wakka kecmeɣ annar n umezgun s tehri, imi ksed anda ur nurar ‑ara tecquft‑agi iɛajben aṭas imdanen, imi ula D Mass Ferḥat s timad‑is yefreḥ s leqdic‑nneɣ u yegga‑aɣ‑d tabɣest akken a nkemel deg ubrid‑agi »

Akked d tarbaɛt n « tacemlit » yurar diɣ Ḥussin deg yiwet n tmezgunt yura Ḥamid « Duminu ». Tacquft‑agi tesbegned ljehd n wurar yekseb Ḥussin, tleqem deg‑s ugar leḥmala n Tsayast akked d umezgun, ahat d ayenn i yeǧǧan Mass Nuredin as id yaru yiwen umunulug s demma « Azebal ». Yenna Ḥussin : « deg akken nuffa afud sɣur wid iwalen leqdic nneɣ, yerna newwid araz deg tfaska n umezgun Sliman Azem deg usaggas 1990, nesuli tacquft n Duminu i nurar di yal tamnaḍṭ n tmurt n leqbayel, tacquft ‑agi temgared ɣef tmazwarut imi tḥuza ayen tettidir timeti nneɣ deg lawan‑nni abeɛda mi tḥuz aḥric n tsertit. Azebal yellan d amunulug yella d‑akemel n ubrid‑agi, imi aḍris yewwid ɣef tayri ddew lḥif n tudert, yeskaned amek leḥmala d aferdis yetthudun zrubat ger wulawen akken ad mlilen. »

Si tulmut ɣer tazemut yedda umecwar, yedda lebɣi n tẓuri, amezgun n teqbaylit yebda yettraṣṣi iyi‑iman‑is illugan ara s yeggan azal, ara s irebbin leqrar. Xas akken issagasen n rebrab akked d tadyanin n tafsut taberkant n 2001skucebrent idles ɣef yiman‑is, yeṣṣaweḍ Mass Ḥussin Ait Guenni akken ad yessali yiwet n tcaquft leqayen yura Mass Ḥamid « Yiwwas di lakul ». Deg useggas n 2005 tessuli terbaɛt n « Tacemlit » iquzmen lewɛer, yiwet n tcequft nniḍen « mazal lxir ɣer zdat » i d‑yesukkes Mass Nuredin seg isefra n unaẓur ameqran Muḥya. « Tacquft agi, akken id aɣ d yenna Mas Ḥussin, tegga‑aɣ afriwen imi teldi zdat‑nneɣ yakk tiwwura. S tmezgunt agi nfur tamurt n Leqbayel si rrif alama d rrif, u neffeɣ akkin ɣer Batna, Setif, Wehran, Leẓẓayer tamanaɣt, Mestɣanim, mebɣir ma nudreb Tubiret akked Bgayet ». S wakka tuɣal terbaɛt n tcamlit tettwassen sawalen‑as di si yal tama.

Seg akken telḥa akken ilaq tmezgunt‑agi « mazal lxir ɣer zdat », amezgun n Tizi Wezu ɣef tella s demma Massa Fuziya Ait El Ḥaj teldid tiwwura n umezgun « Kateb Yassin » i Hussin Ait Guenni akken ad yettiki di leqdic n uxam ‑agi n umezgun. Dɣa di tagnit‑agi yurar Ḥussin deg rebɛa n tcequfin : « Sifuni » yurra Muḥya, « Si Pertuf » n Muḥya i d‑yessuli Ahmed Xudi, « Ccna n leḍyur » akked « El ḥaraz » n Fuziya Ait Lḥaj. Yenna Ḥussin : « ddew tacdaḍṭ n umezgun n Tizi Wezzu newwi amezgun n taqbaylit beṛṛa n tmurt n Leqbayel, nurar di yal idis n tmurt. Nekk ɣef akken wallaɣ amezgun s teqbaylit simmal yettnerni, mačča yella kkan yiwen lexṣas drus n yeḍrisen imaynuten id yettnulfun s tutlayt‑nneɣ, amur ameqran n wid iqedcen deg aḥric n umezgun tezzin ɣer tasuqilt, neɣ tuɣalen ɣer timezgunin yura Muḥya. Nekk ɣef akken meyzeɣ ilaq ad illin iḍirsen imaynuten ara d‑yawwin idim ajdid i umezgun akked d tesekla n n taqbaylit. Amecwer i d‑lḥiɣ yebda ddew leɛnaya n tiddukla tadelsant Yusef U Qasi. Lamaɛni imi llan ɣer idisan‑iw irgazen d inaẓurend imawlen n yedles i ‑iḥamelen amezgun am Mass Nuredin, Jafar, Mḥend, Manṣur, Ɛabdelah, ufiɣ‑d tabɣest akken ad kemleɣ xas akken yesɛab ubrid. Ass‑a aqli deg uxxam umezgun n Kateb Yassin, asirem‑iw d akken ticqufin‑agi i d‑yefɣen s teqbaylit ad kkent akkin i yillel aten‑t nurrar s taqbaylit di Fransa, akked d l’Europe »

D wa i d ‑asirem n Mass Ait Gueni Ḥussin, cekk‑iw d asirem n yal anaẓur iḥamlen idles aqbayli.

Ait Sliamne Hamid

Partager