‘’Ad nili s lsas n yiḍelli d leqdic n wass-a’’

Partager

Yesuffeɣ-d Farid Rabia, ussan iɛeddan, yiwen N udlis s uzwel ‘’Tussnat …’’.

Deg tdiwennit-agi, newwi-d awal ɣef yiswiyen n udlis-a, tirmit-is deg uselmed n tmaziɣt asmi yella deg tddukkla Idles akked twuri-ines deg Useqqamu aɣerfan n lwilaya n tizi Uzzu imi d netta i d-yelhan s usmuzzeɣ n tedbel d twennadt.

Aɣmis n yimaziɣen : Anwa-t farid Rabia ?

Farid Rabia : D yiwen n umeɣnas n tmaziɣt di kraḍ n wudmawen –ines, tutlayt, idles d tummast. Si taddart n Tizi Umalu di Ɛin El ḥemmam. Deg umahil-inu, d aselmad n tussnakt. Ɣuri tura ayendin iseggasen d aselmad. Ass-a, aql-i d yiwen n uɛeggal deg Useqqamu aɣerfan n ugezdu n Tizi Uzzu, xedmeɣ taywalt s tmaziɣt akked usmuzzeɣ n tedbelt d twennadt. Deg tddukkla Idles, lliɣ d anelmad, ɣriɣ gar yimezwura di ɣuct 1989. Xedmeɣ asileɣ n uselmed n yiselmaden. Idles, d tiddukkla yettwassnen s uselmed n tmaziɣt. Aselway-ines, d Mass Dr Lounaouci. D yiwen gar yimeqqranen deg umennuɣ ɣef tmaziɣt d timmuɣnest zeddigen. Nuɣal d iselmaden deg unnar, nesɣaray ibalmuden n uswir alemmas s usireg i d-newwi di Tenmehla n usedwel. Nebda aselmed anida nebbeḍ ar 5 780 yibalmuden akk 826 n yiselmaden n uswir amenzu akk 254 n yiselmaden n uswir wis sin d waṭas n yinelmaden s tebṛatin yeṭṭef imiren Mass Chemakh Said . Nezmer ad nini belli Idles, yella d dduḥ n tgejda n uselmed deg unnar di tmurt-nneɣ , d aɣerbaz ameqqran n usileɣ d uheggi n wahilen n uselmed. Texdem tddukkla Idles timlilit tagraɣlant n tutlayt n tyemmatin di Meɣres 1990. Timlilit n yimaziɣen di Agadir yulyu 1994, tajmilt tameqqrant i Cherif Kheeddam “ameɣnas” anida llan yakk yicennayen imeddukkal-is d temeddukkal-is , timlilit taɣelnawt n usdukel n uselmed. Idles, ad yeqqim deg umezruy, d aɣerbaz ameqqran yesɛan azal ɣef uswir agraɣlan

Amek i d-tusiḍ ɣer unnar-agi n tmaziɣt ?

Akka , d ttṛebga d iwellihen n baba ad fell-as yeɛfu yerḥem i yi d-yewwin ɣer timmuɣnest ɣef tmaziɣt. Aktay ameqqran-ines, d tasɣunt TAFSUT n Umussu adelsan amaziɣ. Akka i bdiɣ qqareɣ tamaziɣt, imiren nettemlili-d Mass Ahmed Amaziɣ, yettakaɣ-d timsirin, nuɣal asmi nemlal Mass Lounaouci, yerna yella d lǧaṛ-nneɣ di Mirabeau, ihi dinna tekmel akk, yebda umecwaṛ, d abrid n timmuɣnest ɣef tmaziɣt

Tekkiḍ deg tsuqilt n waṭas n yiḥricen. Ma tzemreḍ ad aɣ-ten-id-taddreḍ?

Di tsuqilt, xedmeɣ s wudem ilelli. Xedmeɣ Tiɣri n umenzu n unbir akk d Mass Habib Allah Mansouri i tneɣlaft n teywalt asmi yella Mass Hamid Grin d aneɣlaf di 2016. Xedmeɣ i tirni n yiɣallen inemlayen (FFS) tasreɣt n 1963 di 2018. Ma d tasuqilt i xedmeɣ s yisem n Useqqamu aɣerfan n lwlaya n Tizi Uzzu , aṭas ara d-yader umdan, tasuqilt n teɣtasin (déliberations) ɣer tmaziɣt akked wayen i icudden ɣer Useqqamu, asmuzzeɣ n yismawen n yimḍebren neɣ asarayen-nsen, timeɣriwin n wansayen di tudrin neɣ tid n usizdeg “Rabah Aissat” akk iɣsuren n usedwel n tfellaḥt n umesni , ttawil umesni n yigenni , annar amaynut n 50 000 n yimeḍqan n Tizi Uzzu , asterḥeb anṣuf yis-wen ɣer unekcum n temdint d wayen-nniḍen.

Tesuffɣeḍ-d, ussan-agi kan, yiwen n udlis ɣef tussnakt. Awal fell-as ma yella wamek ?

Adlis-agi, xedmeɣ-t uqbel akked tezrigt Baɣdadi di lezzayer, ass-a yeffeɣ-d di Fransa ɣer tezrigt “Taẓrigt tumast amaziɣ” n yiwen n uṛumi Julien Pescheur, d adlis n tussnakt s tmaziɣt anda ara naf tadiwennit n Dda Ramdane Achab i yexdem Dr Said Chemakh , yettekki yiwen uselmad d ameṛṛuki. Ad naf timsirin n usiḍen n uɣiwel. D adlis aɣurbiz, iswi-ines, d asexdem n yizwilen-nneɣ ɣef uswir n lmeṛṛuk d lezzayer akked tikti belli tamaziɣt, tezmer ad tili d tutlayt n uselmed

Mebla ccekk, tesɛiḍ isenfaren-nniḍen. Awal fell-asen…

Yella umawal adebli anda ttekkin degs waṭas n yimussnawen, d amawal icudden akked yimeddukkal di Lmeṛṛuk, d tasuqilt tamatut n tedbelt akked twennadt.

Awal n tagara…

Ar tagara, ad nini s lsas n yiḍelli , akked leqdic n wassa, ad nebnu azekka akken ur yettuɣal ara d aẓekka.

Yesteqsa-t Hocine Moula

Partager