Asarag ɣef « Tisuraft timenza n tfizikt s tutlayt taqbaylit »

Partager

Ass-nni n lḥedd, 8 deg unbir 2020, i d-yella usarag n umussnaw Dahmane Mazed s usentel ‘’ Tisuraf timenza n tfizikt s tutlayt taqbaylit’’. Yeḍra wayagi srid deg uẓeṭṭa anmetti, asmel n facebook, n Tesdawit tamaziɣt n tuṛuft, s lmndad n Jeǧǧiga Issad. Ma ɣef usarag s timmad-is, yenna-d Mass Mazed: ‘‘Asarag agi, yerzan « Tisuraft timenza n tfizikt s tutlayt taqbaylit », yuli ɣef xemsa yixfawen.

Deg tizwara, mmesslayeɣ-d ɣef udlis-iw i d-yeffɣen ussan agi (Amawal n tfizikt tatrart s tutlayt taqbaylit) ɣer Teẓrigin « Editions Universitaires Européennes). Nniɣ-d i yimeɣriyen yellan di tmurt, d akken a-t-an, gar-aɣ agur neɣ sin, ad d-iffeɣ di tmurt, i wid yebɣan ad t-id-aɣen dinna.

S deffir n tezwart, newwi-d awal ɣef umezruy n tfizikt, seg tallit n teglest ar tallit talemmast; tallit n taleslalit (Renaissance), tallit n leqrun (timida) n tifawin (siècle des lumières) d wamek i d-nessegra s tallit tamirant. Ideg i d-nudder taneflit tamaklalt n tlallit n tfizikt tatrat : tiẓriwin tifizikin titrarin : Timasseɣt tusligt (relativité restreinte); timasseɣt tamatut (relativité générale) d tfizikt takwanṭit (physique quantique)’’. Ma ɣef tussna n tfizikit, yenna-d: ‘’nesmekta-d amek i tettwafrak tussna n tfizikt d ticuḍaḍ d ifurken.

Yal afurk, d acu n temsal i yerza, gar-asen : Tafizikt n tanga taneggaḍt, Tafizikt tabelkamit, Tafizikt taɣisant; Tamikanikt tanyuṭunit, Tamikanikt tusliḍt, Tamikanikt tameɣẓant, Tamikanikt n wuzzilen, TaẓeɣladinamiktTasnagurt, Tagurfizikt, takusmulujit, Tajyufizikt d tussna n wakal; Takimit-tafizikt, tadrafizikt, Taliktṛunit d isegran, Tananutiknulujit;Tafizikt tamdeswalt, Tamsikda, Taliktṛamagniḍit, Tasnisla; Tafizikt taẓrayant, Tamikanikt takwanṭit d Tiẓri n yigran, Tafizikt t-tizleɣwa, Timmasseɣt tusligt & Timmasseɣt tamatut;  Tasduklit (Unification), Tafizikt taddadant, Igzanen idasilen, Tarrayin tusnakin d Tarrayin tumḍinin, Tasnezgemt d tesnudemt, Ineglan n uselkim.

Deg yixf wis kraḍ, dhiɣ-d s kra n tektiwin yerzan tarrayin tisnagmanin (méthodes pédagogiques) d ikalan uselmed n tfizikt s teqbaylit deg yiswiṛen amenzu, alemmas, usnawi d usdawan. Syin ssawḍeɣ asarag i wakken ad d-ssdeɣ awal ɣef isuḍaf i ttwaliɣ ilaq ad ten-neḍfer ma d-yeḥdeṛ ad naru adlis, neɣ timsirin n tfizikt i yinelmaden d imeɣriyen s tutlayt taqbaylit. Aladɣa amek iwulem ad nesseqdec tasniremt tussnant tatwilant (Terminologie scientifique et technique)’’.   Ar taggara, yeebder-d kra n yisenfaṛen n tsuqilt n yidlisen, iḍrisen d imuhal imazrayen (ouvrages historiques) yellan d isulas iɣef tuli tfizikt ass-a. Yekfa usarag s usqerdec d tuttriwin n wid iḥedṛen, ssulin-t s uskasi amatu ɣef waṭas n temsal yerzan asentel is i d-yedha.

Hocine Moula

G.M : Wid yellan beṛṛa n tmurt, iran ad aɣen adlis agi, s ssuma taddayant, zemren ad as-arun ([email protected]) ad as-fken kan tansa-nsen i wakken ad asen-t-id-yazen.

Partager