Amḥaddi n yigrawliwen izzayriyen

Partager

Ass n lexmis 15 deg wagur n ɣuct, yewweḍ leɛfu n Rebbi  umastan(neɣ abugaṭu) agraɣlan Jacques Vergès di temdint n Lparis di leɛmer-is 88 n yiseggasen. Jacques Vergès (neɣ Mansour ɣer yizzayriyen) yellan daɣen d ameɣnas yesɛan azal-is di tegrawla taɣelnawt (1954-1962), tamettant-is i d-yellan kra n wussan kan qbel asmekti n tedyanin n 20 ɣuct 1955 d Ugraw n Ssumam (20 ɣuct 1956), tḥuza aṭas n yizzayriyen ladɣa imjuhad d yimeɣnasen i t-yessnen. Ilul Jacques Vergès ass n 05 meɣres 1925 di tmurt n Taylunda ideg ixeddem baba-s d imqeddem (ambassadeur) n udabu n Fransa, ma d yemma-s laṣel-is n tmurt n Vyiṭnam yellan di tallit-nni seddaw n uzaglu n temhersa tafransist. Kra n yiseggasen kan, tuɣal-d twacult n Vergès ɣer Fransa anda i d-yewwi akayad n lbak i t-yeǧǧan ad yekcem tasdawit ideg yelmed azref (le droit). Deg useggas n 1943,  yekcem ɣer yiɣallen ilelliyen i d-yexdem jjiniral De Gaulle mgal Lalman tanazit. Mbeɛd taggara n ṭṭrad amaḍlan wis sin, yuɣal d ameɣnas deg ukabar anemlay (Parti Communiste Français). Deg yiseggasen imezwura n 50, yuɣal d aɛeggal deg Ugraw Agraɣlan n Yinelmaden yellan di Prague, deg useggas n 1952, yuɣal d netta i d amaray amatu n umussu-agi ; di tallit-a daɣen i ikemmel taɣuri-s deg uzref di tmurt n Fransa. Deg useggas n 1957, Jacques Vergès yeḥbes leqdic deg ukabar anemlay, yekcem ɣer Ukabar n Uslelli Aɣelnaw ( FLN )  ideg ara yuɣal i lmendad n tesqamut n yimestanen (ibugaṭuten) n yimeɣnasen izzayriyen deg yixxamen n ccreɛ n Fransa tamhersant. Seg yimestanen-nniḍen yellan di tesqamut-a, ad nebder : Amokrane Ould Aoudia, Mourad Ouseddik, Abdessamed Benabdellah, Bendi Merad, Maurice Courrégé Michel Zavrian, Albert Schiano,…Di tallit-nni iɣallen n laman n Fransa xedmen lḥers ɣef yimestanen-agi i yettdafaɛen ɣef yizerfan n yimeɣnasen izzayriyen yellan di leḥbus, seg-sen ula wid i yettwanɣan am Amokrane Ould  Aoudia.  Jacques Vergès  ɣas asuged d lḥers n yiɣallen n laman, ikemmel deg umennuɣ-is ilmend n uzref d taluft ikecmen ul-is « tilelli n Lezzayer ».  Taluft iss yetwassen aṭas umeɣnas-agi, taluft daɣen i d yeǧǧan limara ɣer yizzayriyen ; d adafeɛ-is ɣef temjahedt Djamila Bouhired iɣef yeḥkem s lmut ccreɛ n Fransa tamhersant. Mbeɛd timunent, Jacques Vergès yedder kra n yiseggasen di Lezzayer anda yezweǧ akked massa Djamila Bouhired yesɛa-d yid-s sin d dderya : Lyès akked Meriem, deg yiseggasen n 70 akkin iruḥ seg Lezzayer, mbeɛd kra n yiseggasen n lɣiba ladɣa deg ttawilat n yisallen, yuɣal yettidir di tmurt n Fransa anda ikemmel ixeddim-is d abugaṭu, netta am leɛwayed-is yettaṭaf ala timsal tiweɛranin i werǧin zmiren yibugaṭuten nniḍen, ayen i t-yeǧǧan ad yetwassen di yal tiɣmert n umaḍal. Tenna fell-as tneɣlaft n yidles n tmurt massa Khalida Toumi mi tella teḥḍer timṭelt-is di tmeqbert n Montparnasse i d-yezgan di tmanaɣt n Fransa Lpari : « Ass-a teḥzen tamurt n Lezzayer mi tesruḥ yiwen seg warraw-is. Jacques Mansour Vergès, netta d amjahed, d azzayri, d ameɣnas. Amaḍal daɣen ass-a yeḥzen mi iruḥ yiwen n ubugaṭu i d-yeǧǧan limarat di lqern 20, d netta i yesduklen ger uḥuddu d tmeɣnest ».

Mokrane Chikhi

Partager