Taviṭamint(vitamine) ; d asafar tetteḥwaǧi tfekka n umdan akken ad tessider igmamen-is(organs) i meṛṛa. D acu, imi tafekka ur tezmir s timmad-is ad d-teslal s ṭṭaqa tiviṭaminin-a, ilaq ad tent-tettaf deg učči-s s tawant. D acu n tviṭaminin i yellan ? D acu n wazal sɛant? Acu n wučči i deg ttilint ? d isteqsiyen i ɣef ara neɛreḍ ad d-nerr tikkelt-a deg umagrad-nneɣ.
D acu n tviṭaminin i yellan?
S umata llant 13 n tviṭaminin, 4 seg-sent (taviṭamint A, D, E, K) tezmer tfekka ad tent-texzen di tassemt tesɛa, ɣas ma ur llint ara deg učči n yal ass, ur d-yettili ara lexṣaṣ. Ma 9 nniḍen ( taviṭamint B1, B2, B5, B6, PP, B8, B9, B12, C), tessuffuɣ-itent tfekka yal tikkelt deg yibeccan ɣef waya ilaq ad ttilint deg učči n yal ass akken ur d-yettili ara kra n lehlak.
D acu n wazal sɛant?
Taviṭamint A (Rétinol): Tettḥarab ɣef yiẓri imi tessijhid yal aḥric deg wallen, ɣef waya lexṣaṣ-is izmer ad d-ifekk tidderɣelt. Tissiɣzif iɣes labeɛda ɣer yimeẓyanen. Tettḥarab ɣef uglim si yal tamsalmit, am wakken tettḥarab ɣef wul d yiẓuran n yidammen si yal lahlak n tassemt. Qqaṛen-d imussnawen akken taviṭamint-a, tettḥarab seg waṭṭan n uxenzir.
Taviṭamint D (Calcéférol): D nettat i yettsummun lkalṣyum(calcium) akked lfuṣfur(phosphore) seg yiẓerman akken ad awḍen ɣer yal tasrirt. Am wakken, tessijhid iɣes. Ɣef waya lexṣas-is, yeslalay-d tehcec n yiɣsan.Azal-is d ameqqṛan di tallit n tadist imi d nettat i yettawin tasmekna ilaqen n lkalṣyum i llufan akken ad yimɣur akken ilaq.
Taviṭamint E (Tocophérol): Azal-is d ameqqṛan, d aḥareb mgal temɣeṛ d ɛeyyu n yal agmam, mgal diɣ n tiɛuqqeṛt (stérilité).
Taviṭamint K : D taviṭamint yettḥaraben seg tazzla n yidammen (hémorragie) imi teslalay-d isufar ilaqen deg-sen akken ad jemden war ma glan-d s kra n twaɣit i umdan labeɛda di tegnit n tfidi lqayen.
Taviṭamint B1 (Thiamine) : D nettat i d lsas n tlalit n tezmert ɣer umdan, aya s usexdem ilaqen n yal sskeṛ i ikecmen tafekka. Am wakken, tettwassen s yisem n tviṭamint mgal aṭṭan n lbiribiri (BériBéri) i d-yettakken lehlak n yiẓuran n lḥess d wul.
Taviṭamint B2 (Réboflavine) : D nettat i yessishilen aseqdec n tassemt d tepṛutiyin i d-iteddun deg učči n yal ass.
Dali Salima

