Aktawal d tagrumma n wawalen yerzan kra n usentel (deg uḍris). Awalen-a, ttilin d imyagen, d ismawen neɣ d irbiben. Deg umedya, ma nexs ad d-nefk aktawal n twacult, ad d-nebder ayen ilan assaɣ d twacult, md: amɣar, tamɣart, tislit, arrac, baba, dadda, axxam, zdeɣ, amenzu, amaẓuẓ, yemma, nanna, tilewsatin…
Aktawal n uɣerbaz:
inelmaden, iselmaden, timsirin, idlisen, tafelwit, taneɣrit, tizeɣwa, tasenbert, anemhal, tira, inmahalen (ixeddamen), Tamaziɣt, addal, tussnakt….
Aktawal n tegrest (ccetwa)::
ageffur, asemmiḍ, aḍu, agris, asyax, yenfel, aman, tiregwa, asif, tasiwant, aseḥmu, adfel, abruri, iɣezran, ddari, tasdarit…
Aktawal n tmeɣra:
isli, seksu, lḥenni, asensi, ccna, aẓawan, tiɣratin, tilawin, irgazen, amendil, takerrust, tislit, arrac, iceṭṭiḍen, abernus….
ANEMGAL
Anemgal n wawal, d awal yemgaraden fell-as deg unamek aṭas, d imetti-nnes, yella mgal-is. Tuget n wawalen lan (sεan) inemgalen.
– Anemgal n yisem, d isem, md:
• asawen # akessar
• tudert # tamettant (lmut)
• ass • iḍ
• asemmiḍ aẓɣal
– Anemgal n umyag, d amyag:
• yuli # yuder
• susem # hder
• ɣezzif # wezzil
• ẓid # rẓag
– Anemgal n urbib, d arbib:
• ameqqran # ameẓyan
• taberkant • tamellalt
• ucbiḥ • ucmit
• amezwaru • aneggaru
– Anemgal n umernu, d amzrnu:
• s ufella # s wadda
• aṭas # drus
• s tazzla # s ttawil
• ddaw n # nnig n
Talɣa taḥerfit n umyag
Talɣa taḥerfit, d talɣa n umyag send ad yefti. D nettat i d tameẓyant ger talɣiwin-is a. I wakken ad d-tafeḍ talɣa taḥerfit n umyag, ssefti-t kan ɣer wanaḍ d wudem wis 2 n wasuf (kečč, kemm). Ha-ten- kra n yimyagen di talɣa taḥerfit: awi, afeg, ini, imɣur, uzur, uɣal, els, xsi, rnu, mdel, ggall, ddegdeg, myerfad, mgabar, ttwakkes, sselmed, sɣer, nnaɣ, qqes, ẓẓu, uẓum, mmečč, myečč, aru.
Alaɣmu:
Af-d talɣa taḥerfit n yal amyag seg yimyagen-a:
ttmuqulen – gezment – yuẓa – tif – mnadit – neddez – teffrefremt – uɣaleɣ-d – inimt – ttazzalet – tettinit – tettettel – myuzzamen – tettezmumug – tesgan – msuffaɣet.
Aseɣti n ulaɣmu:
– muqel. – ini
– gzem. – azzel
– aẓ. – init
– if. – ttel
– mnadi. – myuzzam
– ddez. – zmumeg
– fferfer. – sgen
– uɣal-d. – msuffaɣ
Tamawt:
Mi ara yili umyag yeftin ila tazelɣa n tnila, ula di talɣa taḥerfit nettaru-tt acku tizelɣuwin n tnila « d » d « n » ssemgaradent anamek, md:
a – « yettuɣal-d », talɣa-s taḥerfit,d « uɣal-d ».
– « Yettuɣal », talɣa-s taḥerfit, d « uɣal ».
b – Ad « n-zegreɣ », talɣa-s taḥerfit, d « zger-n »
– Ad « zegreɣ », talɣa-s taḥerfit, d « zger »
Sadek Bendali