Ayen i ibennun tamurt i tt-yettağğan tettaẓ γer zdat, d amsawi ger yizerfan n urgaz d tmeṭṭut. Amer d-nzeggir laεqel γer zdat azref n tmeṭṭut mačči d ayen yezmer umdan a t-yeffer neγ a t-yesdari akken muḥal a d-iban, mačči d ayen mi ara tεerqeḍ iberdan, imi tidett tezga tettifrir am zzit γef waman, ihi azal n tmeṭṭut d awezγi ḥed a t-yenker, tafat d-tettak teḍwa tudert n umdan.
Nettheggi-d neγ nettaf-d tiḥila amek ara neṣṣiweḍ a nqebbeḍ lerwaḥ n tlawin, tid iqedcen, tid d-yefkan tirwiḥin-nsent i tmurt. Bbubent taεekkemt ẓẓayen, nneεtabent aṭas mačči ciwiṭ, bγant a d-grint neγ ad qqiment deg umezruy a d-ğğent later-nsent i lebda. Nekni nesderγel iman-nne&gamma,; nettγumu iṭij s uγerbal, nuğew-d aγilif d lehlak s ifassen-nneγ almi nruḥ nettu. D acu i d tirugza? Amek i nugi tikli ar zdat, neqbel tin γer deffir? Amek neqbel ṭṭlam, nugi tafat? Amek nugi talwit, nettqellib γef cwal? Amek i nesderγel iman-nneγ ? Tura iban-d ubrid n tlelli, abrid n talwit, nejrent-d abrid n umennuγ γer bennu. Ihi deg wass yecban 8 meγres ḍerrunt-d di tmurt n Leqbayel tmeγriwin swayes ttaran tajmilt i tmeṭṭut akken d-ḍerrunt di tmura n umaval merra. Timeγriwin-agi d tid i d-yettawin abeḥri n tlelli. Γef wanect-a yessefk fell-aneγ a d-nettheggi yal ṣṣenf n temliliyin ideg ara neεreḍ a nẓer neγ a negzi liḥala n tmeṭṭut taqbaylit akken a nḥareb fell-asent akken iwata.
8 maγres d ass agraγlan n tmeṭṭut, anda i terẓa leqyud, anda tessers anezgum i d-tεebba ass-agi ilaq tugdut a d-taγ am tmes, ur yezmir ḥed a tt-yessens akken a d-yuγal wazal n tmeṭṭut taqbaylit γer wekan-is.
Lbaṭel yeḍran d tmeṭṭut!
Ayen tettru tmeṭṭut? Ayen iεegben tameṭṭut ? Anwa i tt-iεegben? Ayen s-yettwakkes wawal I tmeṭṭut ? Deg wacu i tettwaḥeggef tmeṭṭut teqbaylit ? Anwa i s-d-ixelqen uguren ? Ayen i s-yura lbaṭel di twenza ? Ayen? ayen ?…
Ihi ulac amdan ur nessin tiririt γef yesteqsiyen yecban wigi, d ayen ibanen am tafat, d ayen ur yezmir a t-yeffer wemdan. Neẓra taεekkemt i tεebba tmeṭṭut dayen umi ur zmirent tuyat. tḥulef tmeṭṭut tameγbunt i wayen tt-iḥuzan, tuγal temwalaf iγeblan, tedεen s yal ugur almi tuyes talwit. Ayagi yekka-d seg ustehzi n udabu.
Ma nga tamuγli-nneγ ar tmura yuẓen ar zdat, tid yefkan azal meqqren i tmeṭṭut, a tent naf quddrent-tent akken iwata di yal aḥric n tmetti deg umedya tameṭṭut ara yilin s tadist muḥal ad teğğen ad texdem ayen ẓẓayen fell-as, ur tessemḥiḥid ara ula d taluft, tella-d fell-as lemḥadra tameqrant. Acku tameṭṭut mi ara tili s tadist mačči d ayen isehlen, tamsalt tuεer aṭas fell-as. Maca ma nga tamuγli-nneγ ar tmeṭṭut taqbaylit a naf d akken ulac amgired d-yettilin fell-as mi ara tili s tadist neγ mačči s tadist, tezgga tenεettab, tezga tettεebbi, alamma d agur-is wis 9, ur s-gin ara ccan i waya.
Mačči d yiwet i yuγen tameṭṭut, muḥal tesεa laεfu neγ tuksa lxiq aγbel yezga yeṭṭafar-itt ula d iḍ ideg staεfayen medden, nettat muḥal ad teqqen tiṭ-is, tettḥebbir i uzekka-nni d acu ara ččen warraw-is, tettawi tafat swudem, tanekra-ines zik werεad tafrara, ad tseww aγrum, lqahwa, ad tagem aman di tala, ad tefk lqerḍ i lmal, a sen –tenneḍ, ad tessuffeγ leγbar, ad tffeγ γer lexla akken ad tenγec tibḥirt, ad tefres lmelk-is, ad teglu s tγeddiwt swayes ara teg imensi, d yesγaren swayes ara sen-tecεel times i warraw-is, ad tessired taduṭ, ad tt-tesqerdec a tt-tellem a tt-ger aẓeṭṭa….atg. Lḥaṣun ṭṭuqtent fell-as. Ula d tameṭṭut yeγran ur ttzgilen ara, γur-s snat lexdayem, tid n berra, d tid n uxxam. Yerna anect-a laεtab yakk yeḍran yid-s, nettat muḥal tegr-d nehta neγ yul-itt wawal
Cedda tura di twenza-s, muḥal tesεa tmeṭṭut taqbaylit izerfan akken ten-sεant tlawin nniḍen. Anect-a yakk d ayen yetthudun tamurt, ayen yettağğan timetti tettuγal γer deffir. Di tmura yettaẓen γer zdat, tid yefkan azal I tmeṭṭut neγ tid yumnen s izerfan n umdan s umata, mi ara d-ilal wegrud, d aqcic neγ d taqcict, ulac amgired, γur-sen d amdan a s-ferḥen. Ma yella γur-neγ ladγa di tmurt n Leqbayel mi ara d-ilal wegrud γur-sen, ma yella d aqcic ad tafeḍ tawacult tennecraḥ merra, ad twaliḍ lferḥ γef wudem-nsen, tilawin ad seγratent, irgazen ad ssuffγen iεbaren n lbarud, ad ttakken tiẓidanin, imezdaγ n taddart ad keččmen γur-sen a sen-srebḥen aqcic “ d amerbuḥ uqcic-nwen, a t-yeg Rebbi d aγezfan n laεmer, d win ara d-yesḍefren ayetma-s…” yettilid-yiwen umussu meqqren acku zik nḥafen deg yergazen, d netta i d cci n twacult, anda ara yernu uqcic ḥṣu axxam yeεmer, bab-is ur inegger ara, ara t-iwerten siwa mmi-s. Yerna a d-naf win ara yesεun aîas n yergazen deg uxxam-is iseεεu lhiba, taddart akk a tettqader, d ayen i ten-yettağğan ttaran bab n uxxam-nni neγ ḥed iεeggalen deg-sen d aqerru γef taddart. Ma yella d win ur nesεi ara irgazen dima yettawi tama n wadda, dγa tagi d yiwet lεadda ger leεwayed n tmurt n Leqbayel i irekḍen tameṭṭut almi tuγal ur tesεi acemma n wazal neγ anẓad n wezref. Ihi akken d-nenna di tazwara asmi ara d-ilal uqcic ttgen ula d imesi, tameγra, sbu&epsilon,; dγa di liḥala am tagi a naf timennifrit-nni i d-yerban ttgen-as ccan, ttaken–as azal meqqren. Ma yella d taqcict i d-ilulen a twaliḍ yeγli-d leḥzen γef uxxam d wid ten-iqerben, akken kan ara d-tlal ttmagaren-tt s wudem n diri, s yir tamsiwla, tmmagaren-tt s leḥzen, almi tt-yetbaε ar temγer, imdanen ad keččmen γer uxxam anda i terna teqcict mačči s lferḥ, s leḥzen d timuγbent, as-qqaren i tmennifrit “ imi tmenεeḍ ḥala kem, ma tedder tenfaε ma ulac tissemḍelt tewsaε…», llan kra n yemdanen mi ara tili tmeṭṭut s tadist ad seḥmacen γer uqcic, asmi ara d-ilal, ma yella d taqcict, ttaran-tt i lweεd imeṭṭi, ula d timennifrit-nni ttγunzu-tt merra at uxxam, ttmuqulen-tt s yir tiṭ, a s-tiniḍ d nettat i tt-id-yefkan mačči d Rebbi. Dγa nek s yiman-iw steqsayeγ ayen i tettru tmeṭṭut imi ara d-ternu γur-s teqcict? Teḥṣa tmeṭṭut ula d nettat akken i s-teḍra, akken i ttrun fell-as acku ur tt-bγin ara, di dqiqa tamenzut ideg d-tḍal γer ddunit i tebda temḥeqranit fell-as akken i s-truḥ almi tuγ yid-s tannumi, ihi, twala daγen asmi d-terna γur-s teqcict amek i tt-cuḥnen. Ilaq tura d nettat ara d-yefken amedya i tid d-iteddun akken ad tettwakkes yir lεadda-yagi. Teẓra ayen iεeddan fell-as umazal tugi ad tekkes actal γef yiman-is, teẓra lḥif d miḥyaf ideg d-tekker, yessefk γef tmeṭṭut ad tili deg ubrid n ṣwab, mačči d nettat s yiman-is ara s-irennun zzit i tmes tin akken yeččan amur-is. Ur d-yewwi ara i tmeṭṭut akken ad tettmil γer tama n uqcic kan, ma d taqcict ad tt-teεzel, yessulef ad tsemsawi gar-asen, ad ten-tettmuqul s yiwet n tmuγli.
Akka nwala tameṭṭut ulac win ara igen fell-as laεnaya, yal tama tjebbed deg-s, tikkel-a ula d imawlan yella wanda ḍḍuren yelli-tsen, xelqen-as-d uguren d iεewwiqen, εeggben-tt si temẓi, kerhen ad slen i ṣṣut-is deg uxxam ulamma d nettat i yettεawanen yemma-s di yal taγawsa, tettrebbi ayetma-s, tbubb-iten, tessared-asen, tuḍen iγeblan-nsen, γas akken nettat ulac win yuḍnen aγbel-is, tezga d d akken d nettat i d taftilt I d-yettaken tafat. taεekkemt γef at uxxam ttrebbin s wurfan. d taleqqaqt telmed merra lecγal γas akken melmi i teεreḍ a d-teccekti a s-rnun aεekkaz. Ayen yelhan i warrac, nettat ad tessikid γas tender tettara s wul-is, awi-d kan a d-kkren wayetma-s. Imawlan ttḥiren melmi ara d-asen inexḍaben, a s-tiniḍ d taεdawt-nsen mačči d yelli-tsen, ar γur-sen taqcict d aγbel meqqren, am win yesεan lbumba daxel n uxxam, tettun iεeddan yekkes-d deg-s, a s-yessegri s uclax. Tuγal am umextaf, mi d-teskna ayen ibeεden fell-asen,a d-kksen ad ččen, ad γelten am nutni am wiyiḍ, nettat ad tuγal deg rrif.
Ayen akk anect-a?
Tura ifuk ddel d lbaṭel γef tmeṭṭut, tfuk tufra, d lawan ad tidir tmeṭṭut di laman d talwit. Tiγri i d-yeffγen seg yimi n tmeṭṭut, tḥuza-yaγ merra. Γef waya, tameṭṭut taqbaylit kkes-d taγawsa ur tessin ara neγ lḥif ur tt-yennulen ara. Muḥal tḥemmel ad ttwaqnen ifassen-is neγ ad yestaεfu yixef-is.
Amek ur nseεεu tissas? Amek ur d-tettiḥnin tasa-nneγ γef tmeṭṭut?
Ihi ass-a γas akken izerfan n tmeṭṭut twaṭfen ger tuγmas n yemcumen, γas akken ttwaεelqen deg ufus udabu. Maca iban-d yixef-is, a d-yaweḍ wass anda ara d-binen izerfan n tmeṭṭut s umata, acku amennuγ n tmeṭṭut yebna γef tidett, kra yebnan γef tidett yettefeγ γer tafat akken neqqar dey yenzi “ win ileḥḥun γef tidett yeṣṣawaḍ”. Ayen γef tennuγ tmeṭṭut umazal tettna&gamma,; muḥal yezmer yiwen ad yenker ayen tt-yennulen, ayen γef tettewwet, ayen γef i tettwaḥbes. D awezγi, d ayen muḥal ad neqbel. Ihi tura aql-aγ γer yidis n tmeṭṭut, ulac azal meqqren ara yesεu umdan, d win i ileḥḥun γef tidett, yettbeggin-itt- Ihi γas llan wid iwalan tamsalt n tmeṭṭut tensa, lğerḥ werεad yeḥli, taluft mazal tleḥḥu ur tḥebbes ara di tikli. tameṭṭut tewwet akk s wayen tesεa deg-s i waken ṣṣut-is a s-d-isel yal amdan. tamsalt n tmeṭṭut am waman yeṭṭsen, mi ara d-sγersen ayen d-mlalen a tawin. Γas akken tufa-d iεewwiqen d wuguren, muḥal tekna neγ terreẓ deg wawal, muḥal tessetḥa s yiman-is neγ s waylay-s, dima yezdi lqed-is, γas akken tameṭṭut teẓra, twala lbeṭel yettεeddayen fell-as, d ayen ur iqebbel laεqel muḥal yefcel wafud-is, tettkemmil dima deg umennuγ. Tameṭṭut tettruẓ asalu ar iberdan n tafat, tessaram dima ad taweḍ id yal taswaεt mi ruḥen ad tneḍlen. Ccan ara yawi umdan d win yettḥraben γef yizerfan di teswaεt-agi ideg nella, nesseqdac yal ttawil akken tameṭṭut ad tidir di tlelli, lebγi-nneγ a t-naweḍ merra s umata. Cbaḥa n ugraw d tadukli, cbaḥa n tdukli d tamusni, tamusi yeṣṣawaḍen γer yeswi.
Islam Bessaci
