Ugar n 300 n terwiḥin n yizzayriyen i iruḥen d asfel ass n 17 deg tuber 1961 deg tmesbanit i d-yeḍran deg tmanaɣt n Fransa, Paris. Ass-nni, ssuturen yizzariyen tilelli s taɣect-nsen kan deg yiberdan, meɛna tqubel-iten-id Fransa s rsas
Armi yeḍra wayen warǧin deg umezruy-is atrar. Akken i yeqqim yiḍ-nni n twaɣit, d uffir u d tacmat i talsa, ladɣa i Fransa. Armi ɛeddan ugar n 40 n yiseggasen i yebda i itekkes wadal ɣef twaɣiyin-agi n 17 deg tuber 1961. Itekkes uɣebbar fell-asent imi bdan ttarun kra fell-asent. Ula seg tama n Lezzayer, ur d-yelli ara umeslay fell-as s waṭas deg tazwara-nni n timunent imi ɣef wakken i d-qqaren kra, imḍebbren n yimir ur bɣin ara ad fken ccan ameqqran i wid yellan deffir n tnekra-agi. D iɛeggalen n tfidiralit n Fransa n FLN i d-yessawlen ɣer unejmuɛ i wass n 17 deg tuber 196, aya imi i d-yeffeɣ yiwen wulɣu sɣur imḍebber n yiɣallen n laman n temdint n Paris, maurice Papon, anda yegdel aḥewwes i yizzayriyen deg yiberdan n tmanaɣt akked leqrubat-is, deg yiḍ gar 20h ar 5H30. Ihi, tameddit n wass 17 deg tuber 1961, ugar 30 000 n yimdanen i d-yeffɣen s yiberdan n tmanaɣt n Fransa, Paris. Ffɣen-d am urgaz am tmeṭṭut, ffɣent ula tiwaculin s warraw-nsent imeẓyanen. Syin, ẓedmen fell-asen yiɣallen n laman n Fransa, u teḍra twaɣit. Azal n 327 n yimesbaniyen i yettwanɣan s rsas, rnu d luluf n yimejraḥ akked wazal n 15 000 n yimdanen i wwin ɣer lḥebs, mebla wid i d-nfan ɣef Lezzayer. Aṭas, diɣ, n tfekkiwin n wid ḍeggren ɣer wasif n La Seine i yufan umebɛed. I wacuɣer akk anect-a ? Sebba tameqqrant n waya, d leqdic ameqqran n tfidiralit n Fransa n FLN i yettɛawanen aṭas ṭrad n Lezzayer, imi i d-tejjamaɛ aṭas n yidrimen swayes tettɛawan amennuɣ deg tmurt. Ugar n 130 000 n yizzayriyen i yettbezziren imir. Amennuɣ ɣef tlelli n Lezzayer, yewweḍ ɣer tlemmsat n Fransa. Ihi, imḍebbren n yiɣallen n laman Fransa, ladɣa seg wasmi i yella ɣef uqerru-nsen Maurice Papon deg Paris, bɣan ad mḥun later n umussu-agi i yefkan afud ameqqran i tegrawla tazzayrit, seg tama, am wakken i tcewwel akken iwata tamanaɣt n Fransa, seg tama-nniḍen. Astqsi i d-yeqqim ar tura, amek tezmer Fransa ad tekbel ɣef twaɣit am ta ugar n 40 n yiseggasen : ur yelli win i tt-yewwin deg wawal, ama seg tama n tɣamsa, ama seg tama tasertit ?
Hocine Moula