Tcudd ass-nni n lexmis

Partager

Am wakken neẓra, tamurt n leqbayel s umata, neɣ tamnaḍt n Wagennun s wuzig, teṭṭef deg urmud-agi n uzemmur, imi tettwassen aṭas s yiḥerqan d tferkiwin yeččuren d ṭṭjur n uzemmur, imi, daɣen, tuget n wakal n tama-a d azemmur i t-iɛemren.

Dɣa seg wass-nni n ssebt, 28 deg waggur n tuber, i d amenzu n Leḥlal deg leḥsab n tfellaḥt ɣer yimaziɣen, i ffɣen yimezdaɣ n tudrin n temnaḍt-agi, ad jemɛen azemmur-nsen. Ɣef wakken i d-qqaren yimɣaren n tama-agi, ur beddun ara medden lqeḍ n uzemmur alamma d amenzu n Leḥlal, yerna ad rǧun ass n ttlala neɣ lexmis deg ddurt tamenzut n waggur n unbir i wakken ad jemɛen iɛeqqayen imenza. Imi ɣef leḥsab-nsen mi ara bdun deg sin wussan-agi, tettili lɣella s waṭas, yerna ula d tissirt n uzemmur, ur tettciddi ara deg wussan-nniḍen n ddurt, ilaq d ttlata neɣ d lexmis. Dɣa deg temnaḍt n Wagennun, mazal ar tura ṭṭfen deg leɛwayed-agi i icudden ɣer uzemmur. Dɣa tikkelt-agi, newwi-d awal ɣef yiwet n tessirt gar tisyar timezwura deg temnaḍt-agi n Wagennun. Lemɛineṣra-agi n uzemmur yellan deg taddart n Tḥanut, yettwassnen s yisem n Tissirt n Lḥaǧ Saɛid, i yeẓẓden i waṭas n tudrin i d as-id-yezzin, gar-asent : Tizi, Imqecren, Iɣil Buccen, Iḥdiqawen, Ibussaden, Aqawej, Ixelwiyen, Tiqubɛin, Amalu…atg. Tura ad d-nefk kra n yissalen fell-as, si tama n umezruy, seg wasmi i telli i tikkelt tamezwarut deg 1 n yennayer n useggas n 1971, ur teḥbis ara ar tura. Syin akkin uɣen-as amkan anida llan waman n uɣbalu (l’eau de source).Yuɣ-itt-id Lḥaǧ Saɛid Melyani netta d uḍeggal-is, seg temnaḍt n At Dwala, deg useggas n 1970, syin akkin deg useggas n 1971 i tebda teẓẓad azemmur i tikkelt tamezwarut. Tura akka, ɣur-s 46 deg leɛmer-is. Yerna ulamma imawlan-is imezwura yeǧǧa-ten lweqt, dɣa Lḥaǧ Saɛid Melyani yesɛa tura 93 n yiseggasen deg leɛmer-is, ma d aḍeggal-s Kaben yemmut ad t-yerḥem Rebbi, maca arraw-nsen, ur ǧǧin ara agerruj-agi ad iruḥ gar yifassen-nsen, dɣa akken qqaren wat zik : « yessers uḥeddad afḍis, yerfed-it mmi-s ». Tura ad nuɣal ɣer leḥsabat n wayenn i icudden s azemmur akked zzit. Deg useggas mi ara yili uzemmur s waṭas, xeddmen s snat n trebbuyaɛ n yixeddamen : yiwet txeddem deg uzal, tayeḍ deg yiḍ. Xeddment gar 60 alamma d 70 n wussan, yal tarbaɛt txeddem 12 n lebrayes, yal lebris yettawi 3 n yiqenṭaren n uzemmur. Annect-a, yebɣa ad d-yinni belli ẓẓaden 24 n lebrayes neɣ 72 n yiqenṭaren n uzemmur deg 24 n ssaɛa. S umata, ẓẓaden gar 1400 alamma d 1600 n lebrayes neɣ gar 4000 alamma d 5000 n yiqenṭaren n uzemmur deg useggas. Ma yella ixuṣ uzemmur, xeddmen kan yiwet n terbɛt, azal n 30 neɣ 35 n wussan, annect-a, yebɣa ad d-yinni belli ẓẓaden 12 n lebrayes neɣ 36 n yiqenṭaren n uzemmur deg 24 n ssaɛa. S umata, ẓẓaden gar 1400 alamma d 1600 n lebrayes neɣ gar 2000 alamma d 2500 n yiqenṭaren n uzemmur deg useggas. S umata, tisirt-agi, tbeddu axeddim deg taggara n waggur-agi n duǧamber, maca aseggas-agi deg tlemmast-is, akka tura bdan s yiwet n terbaɛt, imi ur yettuqet ara uzemmur tasiɛt-a, yetturaǧu ad faken deg taggara n waggur n furar 2018. Ma d aqenṭar n uzemmur ɣef wakken i d-yenna Melyani Lwennas, yettwassnen s yisen n Akli, mmi-s n Lḥaǧ Saɛid, belli yettemxalaf uzemmur : yella win i d-yettakken 10 litrat i uqenṭar yella win i d-yefkan ilindi ugar n 20 litrat i uqerṭar, leḥsab n 60 ar 70 litrat i lebris. Deg wayen yerzan ssummat yenna-d belli « aqenṭar n uzemmur aseggas-a, yewweḍ ɣer 650DA ma d lebris ad yaweḍ ɣer 1900DA neɣ 2000DA ». Yetturaǧu netta belli litra n zzit ad teqqim s 800DA, ur trennu ara imi tella lɣella n uzemmur. Dɣa ɣer taggara ha-t-an wacu i d-aɣ-d-yenna, Melyani Lwennas yiwen gar yimawlan n tssirt-a n uzemmur : « Nessaram ilmeẓyen-nneɣ ad ṭṭfen deg ugerruj-agi n uzemmur i d aɣ-d-ǧǧan lejdud-nneɣ, u d lwaǧeb fell-aɣ nekkni s yimawlan, ad nessiḥmil arraw-nneɣ lxedma n wakal akked tfellaḥt n uzemmur, imi nettwassen yis-s mliḥ, yerna aṭas n twaculin i tɛawen zzit n uzemmur deg tudert-nsen ».

Adaoun Ghani.

Partager