Nemlal-it-d ɣer rrif n lebḥer Sidi Ɛebdelqader, di Bgayet. Nesteqsa, Muḥend Aẓerẓur amek i yexdem lxetyar n ccnawi, yerra-d : “tizlatin i d-xtareɣ ad ilint deg uḍebsi-ya, d tid walaɣ suturen-tent-id medden. Tid i d-yettmeslayen ɣef lḥeq, i d-yettagmen afud i tezmert, i d-iteffin tirga yettruẓun facal.” Aẓerẓur, yextar-d tizlatin yesburen s ccbaḥa n wunuɣen. Am ccna “fad” : Ay ayetma cbiɣ lḥemmam
Yebna ɣef leḥmu waman-is
Γer berra ur yesɛi ddexxan
Γer daxel rɣan idɣaɣen-is
Neɣ tid iletfen ɣef yimejj s lḥenna, tid isentan aqerrru deg wanu n tirga lqayen. Am ccna “Ttrga”:
Anef-iyi ad arguɣ
Tidet ul-iw yegguma
Anef-iyi ad arguɣ
D targit i sɛiɣ d tama
Anef-as i targit ad yi-tsedhu
Anef-iyi ad arguɣ
Nmiɛqal nekki d gma.
Ccna n Uẓerẓur, yewwi-d aẓetta i d-yeṭṭfen gar lexyuḍ-is aṭas n tlufa. Teffint-d hah d lḥenna i d-ineǧǧren abrid deg yiger n tayri :
A wi yeqqlen d tili-m
Ad yezdeɣ di lbaden-im
Ad iɛic, yemmet yid-m.
Hah d talwit mi tlaq, hah d lqerḥ d leḥzen i wul :
Wissen ma tezhiḍ
Neɣ am nekkini i tḥezneḍ
Wiss ma tecfiḍ,; ɣef win tserɣeḍ
Γef win i teğğiḍ,; ɣef win i tɛedmeḍ.
Akken daɣen i yezga deg ccna usteqsi :
Deg ddunit acu ɛaceɣ
Ttruɣ ḍsiɣ,;
Zhiɣ ḥezneɣ,;
Kra ur t-rwiɣ,;
Amzun iḍelli d-luleɣ. »
Gar “ini-asen” anda ara nwali ɣer unaẓur lecɣal fran, ur yettbeddil kra, ɣas… :
In-asen
Γas ma tsersem-d iṭij deg uzelmaḍ
In-asen
Γas ma ternim-d ayur deg wayeḍ.
Din din ad d-teḍfer ccna “Init-asen”, yuɣal d netta ara d-yefken tifrat :
Init-asen nennuɣ
Mazal nettnaɣ
Ad nennaɣ ad nernu
Aẓar-nneɣ d ccetla
Ur nessin ara ad neknu.
Yetturar s wawal akken i as-yehwa. Tizlatin n unaẓur d lewsayat d ufukti n lehna d lemḥadra ; wid ilaq ad aɣ-zuɣren akken ad nmended, ad nḥader ɣef wagla :
Tamɛayt i-d yeḥka baba
Yebda-tt-id s yimeṭṭawen…
Tajnantt tuɣal d lɣaba
Ksan-aɣ-tt imeksawen.
Tamɛayt i d-yeḥka baba
Ifuk-itt s yimeṭṭawen.
Ccna “Tamacahut” tuɣal d azamul i ucennay. Akken yeḥmel dɣa a dd-yini s taḍsa “Ccna tamɛayt, tuɣal-iyi d la carte d’identité.”
Mmi-s n Sedduq-u-fella, yuɣal-aɣ-d s uḍebsi anda i d-yesdukel ccnawi d tiqdimin “Tid i d-isutur umseflid, tid iɣef ixaq, tid yuɣen aẓar deg ccfawat.” Akken ad yaɣ udem d ajdid, anaẓur iɛawed areqqeɛ i kra lmusiqat, ccɣel ideg zdin yinaẓuren n tmuzigt. Ama d wid d wi yennum ixeddem (Smail Aheddad, Khodir Bouzerzour, …) neɣ d ijdiden (Boudjlida, …). Ma d taɣlaft tuli-d s ufus unaẓur Smail Bourihane.
Ait Ighil Mohand