Slimane Saɛdun : Tira d lexwaṭer

Partager

Ma ulac uɣilif meslayeḍ ɣef yiman-ik akken ak-isinen yimeɣriyen-nneɣ

Nekk d aselmad n tutlayt tafransisit deg yiwwet n tasnawit di Tubiret, tura qrib ad ǧǧeɣ aselmmed. Meɛlum tuǧǧya-agi n uselmmed tegla-d s waṭas n usḥisef deg ul-iw acku aselmmed yesemlal-iyi d kra n tegnatin yesɛen azal meqqer. Ḥulfeɣ s tuǧǧya –agi am akken yettḥulfu Ṛayes yeǧǧan lbarur-ines yettemɛber d yir lemwaji . Lameɛni….

Anwi i d-ungalan i d-tesufɣed yakka ? Innaɣ-d awal ɣef leqdic inek di tsekla

Akka s ugacur ufiɣ d iman-iw yiwwas ɣef umna r n tezrigin ur ḥtameɣ ad yilli unect-a. Seg asmi i d-cfiɣ iyi yiman-iw nekk ttaruɣ. Ar ass-a mazal ɣer ɣuri iḍrisen uriɣ di temẓi asmi lliɣ deg uɣerbaz alemmas. Xas akken yezga yimru ger iḍuḍen iw ala ssin yedlisen i d-sufɣeq ɣer riḍa. Yiwen d ammud n tullisin « talest n uẓru » ɣer la SNED n zikk-nni di 1989 , ma d wayeḍ d ungal « anu n tinirin » di Fanṣa ɣer tizrigin « l’hamathan »deg useggas n 2003.

Ungal agi uriɣ-t asmi yesbur uɛdil n cwal ɣef tmurt wakali , asmi ɣellint timegraḍ s ddew uffus n irabraben i d-yehlalin di tudert nneɣ wisen ansi ? Tira agi tella –yi d azerb mgal tixazabiyin id yenulfan, t-id yerran tamurt d ajajiḥ n tmes. Mti tmal tagnit tasusmi d aɛemmed, tuqna n wallen d tarewla, tufra d attekki. Ungal-agi niqal nwiɣ ad yeffeɣ da di tmurt, mača ixxamen n tizrgin n tmurt uggin at-id sufɣen.. ugin ula d teɣuri at ɣren….ihi yefɣed agemaḍ!

Amek i d-tussiḍ ɣer tira?

Ur zmireɣ ara ad rreɣ ɣef tuttra agi. Di tilawt nekk s timad-iw ur ẓriɣ ara. Ur umineɣ ara nettassed ɣer tira. Aya yettilid melba ma neḥtem. Nettlaled s lebɣi n tira, nḥamel asen-nesself i wawalen amer ad nezeg seg-sen adif ara d yeḥkun timsal i-icebɣen amdan di yal tallit di yal teswɛit di yal amkan. Nekk seg asmi id cfiɣ ttaruɣ isefra, tullisin, ungalen….ḥamleɣ ayen-nni, ḥamleɣ ad alseɣ tmucuha yettezin deg allaɣ-iw.

D acu id asentel n ungal-agi inek “ anu n tinirin”?

D taqṣit n ssin isalmaden n tafransist yemḥamalen tesdukkel tayri. Mača tayri-nsen ad temderkel ɣef tizelgi i-iḥuzan tamurt s demma n imsḥaf yettfugulen ṭlam, iqananen yenwan ad rran tagnit d taneẓrfut deg ur d imeqqi uǧeǧǧign lhu akked tamusni. Ajajih n lfetna i -isaɣen iɛdawen n tudert ad issum ifer n lhuski deg ulawen . Taqṣit ad aɣ tezuɣer ɣer telqay n wugguren tettidir tamurt a beɛda uggur n yidles akked timadit n uɣref s umata melba ma nettu amek yettuhamej umezruy armi tasuta tuɣal ur tessin ansi id tekka wala sani i-iteddu.

Acu i-ak tettawi tira ?

Tira d dwa n yixef. D- innig nnig yiman-iw. S tumert i yettaruɣ. Taɣuri akked d tira d tadfi ur nesɛi ara azal, ur netettwakal! ala win yettwamelken yes i- yesnan d acu i d-leqima-s. lebni n ungal yettuɣal d yiwen yinnig , d abrid ara imelken bab-is alama yewweḍ ɣer tagara-s. Mi yekfa , yefɣed din ṛuḥ tettneceḥ acku iguma yellan deg-s fkan aɛeqqa yettkamilen tudert….

Anwi di imyura ik-i d- jebden ɣer ubrid agi ?

Anwi i d-imyura iyi-d yewwin ɣer tira… ur zmireɣ ara ad inniɣ anwi… wid yeɣran ummud n tullisin uriɣ gra tamawt d akken tira-w tewwid kra sɣur Mulud Feraɛun , meɛna nekk s timad-iw ur zmireɣ ara ad inniɣ.. yif xir asen- nenfeɣ I yimeɣriyen nutini ad innin.

Ma nniɣ-ak Mulud Mammeri ?

Mammeri…ayen ara d nnini fell-as drus, amek ara nenker ayen id yewwi i tmurt d kra yeɛteb fell-as. Ass-a llan kra seglafen deffir n kra n urgaz yefkan iman-is d asfel ɣef tmurt a beɛda wid yammuten acku ur zmiren ara ad rran lejwab i wigi iten yettnaqaben. Ktilet tabɣest kesben wigi yesusufen ɣef iẓẓekwan n wid iten- yiffen! Tamsalt-a d akkud ara yerran assif ɣer lḥedd-is, yiwwas yal wa ad yeẓẓer acu yexdem Mulud Mammeri ɣef timunent n tmurt, assen yal wa ad yer uglan -is ɣer daxel yimmi-s. Nekk umu tettunefk tagnit akken ad lemdeɣ ɣur-s di Ben Ɛeknu timsirin n tmaziɣt sneɣ azal-is d tayri yettawi deg ul-is ɣer lǧiha n yidles Amaziɣ. D netta i-yerẓan asalu armi tutlayt- nneɣ tuɣal tettweṛu, tettwaɣra, s leqdic -is i neṣɛa ass-a taseskla ɣezifen s tmaziɣt akked yeɣmisen id yettefɣen s tutlayt –nneɣ.

Tamurt n Leqbayel?

D dduḥ n tagrawla, d dduḥ n taktiwin tatrarin, d duḥ n yimenɣi ɣef tugdut, izerfan n umdan. Di yal tallit ama zikk neɣ tura tamurt n Leqbayel tezwar ɣer yimenɣi akken iseɣ ad yilli d ayla n ugdud, akken lefnar n-usirem werǧin ad yexsi. Ass –a temurt n leqbayel rran-tt-id leḥyuḍ, acku adabu yettwali s yir tiṭ imenɣi n tamnaḍt-aggi akked umeɣnes-ines ɣef tanaflit n waɣref s umata.

Ddin

D tamsalt yeɛnan amdan d win it-id xelqen, ulac win yesɛan azref akken ad iger iman-is deg anect-a. Ur ilaq ara ad illin wid ara iḥattmen timuɣliwin –nsen ɣef wiyaḍ s takriḍt neɣ s wayen nniḍen. Nezmer as nner lqid I umdan ḥala allaɣ-is yettɣima dima d illeli!

Tameṭut?

Ah tameṭut! Yeseḥzen liḥala n tulawin ɣer-nneɣ. Azzeka-nni n timunent n tmurt deg isaggasen n 60, 70 tella qrib am netta-t am urgaz di kulci , mača di tagara-agi yuɣal uzref n temeṭṭut ɣer deffir yal wa lqaleb deg yebɣa att- yegger. Nettu belli temurt agi nuɣent fell-as lxalat am Jamila Buḥired, Ḥasiba.. d tiyaḍ. Xas ulma nekkat deg wid ibɣan ad keblen tameṭut terra tmara ad nnini diɣ belli aṭas n tulawin i-iɛmden akken ad yettwerkeḍ uzref-nsen-t.

Ait Slimane Hamid

Partager