D ayen yelhan wayen i d-yellan iseggasen-a ineggura di temnaḍt n Yiwennisen, taɣiwant n Ayt Yeḥya Musa. Yesnulfa-d din yiwen n umeɣnas, i yettidiren di tmurt n Telmant, Axxam n Tmussni ideg lemmden warrac ayendin d tilufa, ala s tutlayt taqbaylit. Dɣa, akken ad yesɛu udem d amaynut, ad yemɣur di tallunt, ttilin-d akka kra n yiqeddicen n lebni deg-s, s wayen sɛan d ttawil wid i t-id-yessekren, ɣef uqerruy-nsen Mass Ḥmed Manis Ɛemriwi.
Ɣef wakken i d-tewwi teɣbalut-nneɣ, ad yili meqqer Uxxam-a n Tmussni II, imi ad taweḍ tjumma-s tajemmalt ɣer wazal n 250 m² di tlemmast n uxxam n tnezduɣt. Daɣen, ad yesɛu tamkarḍit akked tzeqqa i tɣuri d uselmed n teqbaylit, ama s tarrayt tamensayt neɣ s yiselkimen d tuqqna internet. Seg umaynut, ad n-yili ɣer sdat uselmed n kra n lḥerfat i yilemẓiyen, gar-asent tamikanikt, trisiti d tsenselkimt. Am wakken ara n-yili uselmed n kra n temsal yerzan tafellaḥt deg yidurar akked useḥbiber ɣef twennaḍt d ugama.
I usmekti, ɣef wawal n yimḍebbren n Uxxam-a, azal n 80 % n yidlisen ara yersen di temkarḍit tamaynut, ad d-ttwaddmen seg tsekla taqbaylit, abeɛda wid icudden ɣer tussna d tɣerma taqbaylit. Ugar n waya, ad tili deg uɣerbaz-a yiwet n tzeqqa i leqdic asegtan; am waddal, uraren n usegmi (ttrebya), aẓawan, amezgun, ssinima, isaragen, timziknin d wayen-nniḍen. Rnu-as asalay i yetturaǧun ad yettwabnu daɣen din i wayen akk yellan d tinḍi taqbaylit.
Ad d-nesmekti ɣer taggara d akken, am wayen iɛeddan, ad yili uselmed deg Uxxam-a s tutlayt taqbaylit, arrac Iqbayliyen ara yilin deg-s tazwara, d twacult kan. Maca, deg yimal iqerben, yezmer ad d-yuɣal d anammas asegman i warrac merra n temnaḍt, tugart ma yella ur d-muggren ara uguren, i d-nnan. Deg Uxxam-a n Tmussni, ttwajerrden akka tura 90 n yinelmaden, gar warrac d tullas, ur nessamed 15 n yiseggasen di tmeddurt-nsen.
M. K.

