Ziɣ lɣella d lqifar !

Partager

Tasertit ( di tmura n medden)   tesbur inumak yezdin ɣer tisudest n timeti akked timẓukta ( structure) n tudert n umdan s umata. Tasertit  tebna ɣef snat n tḥajurin  : taḥajurt   tamezwarut d tin umu ara nessiwel  « tasertiyent  » . Taḥajurt-agi  terra   lwelha ɣer tissudest( organisation) n timeti, ɣer tifranin, ɣer udem n udabu( régime). Ma d taḥjurt tis   snat  teqqen ɣer  wudem n tsertit s timad-is  tin id yeẓḍen anamek n lebni n tudert n yal ass n yiɣerfan s wudem n usekud,tasnakta( idéologie)  timuɣliwin n iɣunab n useddu n timeti, askasi, tira… Snat leɣrazi agi n tisertit  i-yettraren aseqdec n tasertit ( nebɣa neɣ ur nebɣi) d amseduy n tudert-nneɣ.  Ulamek  ara yidir waɣref  neɣ ad yilli leḥkem, neɣ ad tbedd taɣeṛma  ma din  ulac  tasertit s ssin wudem-awen-agi ines.  Ger allalen tesexdem tisertit akked ad tenunet llan-t tifranin. Mačča tifranin ur ɛadilent ara mi ara d ḍrunt di tmurt  yellan d tagdudant ( démocratie) neɣ d tansnaraft ( dictature).  Amawal yesfehmed d akken  tifranin  d yiwen  n tawil s wacu yezmer uɣref ad yerfed leqrar n yiman-is s yiman-is.  S wawal nniḍen nezmer ad nnini  agdud ( s wudem n tifranin) iṣaḥ-it-id ad yextir  irgazen deg yeṣɛa tafles( confiance)  akken ad sewqen ɣef  timsal yeɛnan  timeti deg yettidir . Ma yella d tugdut d isem-is id awal-is !  Anamek ines  iban d  leḥkem  agdudan !  

Di tmurt-nneɣ  tasertit  tewwi azal meqran deg meslayen n  aggagen( intellectuels) n  ineɣmasen(  journalistes) n  imyura, n inaẓuren si 1962 ɣer tura. Macca  awal yellan( yuzlen)  ɣef tisertit   neɣ  inawi aserti ( discours politique) ur d glin ara s iguma yettraǧǧu uɣref.  Awal yettwanen neɣ yuran yella kan akken ad yeččar ilem n tagnit,  acku  tamurt-nneɣ tezdew deg isaggasen imezwura id iḍefren  timunent ɣef yiwen  n ukabar awḥid yellan d imfugel n tisertiyin i d -hegga udabu mebla cwer n ugdud.  Agraw aɣelnaw  xas yella , yella kan  akken ad yewet ccqar i yimuqranen n teswiɛt. Deg akka ad nnef belli isertiyen  ( wid yeqbel ukabar awḥid)  qablen taɣawsa d nned-is mebla leḥya mebla akukuru. Ddew leḥkem n Bumedyen wten affus i tanemla tudmawit  ( socialisme specifique), ddew  leḥkam n Cadli wten cqqar i tisertit talibiralit, anect-a yettkemil ɣer ṛṛiḍa ddew leḥkem n Buteflika. Deg ugraw aɣelnaw asergel ( opposition) d leḥram d asṭaf. Xas akken deffir 1988  tellid tawwurt i wasget n ikabaren( pluralisme politique) , nuffa d akken tuget n  yikabaren-agi llan kan d allal ger ifasen n udabu akken ad yefk  lewhi i leǧnas id -aɣ d yezzin d akken tugdut treṣa ixef-is d tmurt-a. Netta   di tillawt  anda-t nfaɛ i d-wwin ikabaren agi  i tmurt neɣ i waɣref?  Limer a nawwi tamurt n Leqbayel d amedya , agud lɛewel akken ad yilli  umbadel di tisertit n tmurt  ɣef  ukabar n tirni n iɣalen inemlayen(FFS) n Hocine Ait Ahmed  akked agraw i  yidles d tugdut ( RCD)  n Said Sadi. Zrin wussan nuffa ziɣ   ssin ikabaren-agi llan kan i wakken ad myiggen tiqejirt n wuccan bayger-asen…llan kan i wakken ad ḍefren tisertit n lmeɛanda n tnuḍin ɣer ticebaḍin !  Bexlaf  beṭṭu akked  d uɛnaed d tismin ur nemɛin  di ssin yidsen kerfen tamnaḍt n tmurt n Leqbayel ( berra n tmurt n Leqbayel ssin ikabren-agi ur ṣɛin ara ljehd ur fkin-ara iẓuran di timeti) . Tuget n yimaɣnasen yumnen  s wahil ɣef raṣṣen iman-nsen  ssin ikabaren-agi,  yumanen s wazal n tikta , s tugdut akked d tanfalit fɣen s yikabaren-agi,wwin abrid nniḍen neɣ tuɣal-asen tisertit d qlilu d amqenin ! Di zedwa n ukalex  qqimen wid yazazel fad n leḥkem akked d tmaɛ ad ggen cci d ttawil i nitni d derya-nsen.  Ass-a ikabaren-agi uɣalen d lexyal n yiman-nsen, kecmen deg urar n tikerkas , qeblen leɛb s tiddas i d ihegga udabu( win akken sneɛmalen ttqazamen deg-s) .  Agdud ur yeɣfil ara ɣef anect-a netta yettɣunzun isaragen akked timliliyin i dtthaggin ssin ikabaren-agis demma .  Ayen iḍerun( ussan-a)  di Franṣa deg  ukabar  UMP, ikecmen deg yiwen ucerrig   wergîn yeddir yakka uqbel, yesneɛet-d belli ticki fad  n ukersi, leɣrur  yettaga  « wahaq nnek » d nitni i d-ahil n yimdebren n ukabar  ala iɣisan is wacu id igellu wayen-nni !Ahat d leɛbada n « nekk », asufugel n « Nekk » d nitni   i-yerran aɣebar ɣef tamuɣli n RCD akked FFS .  Ahat d ayen –nni  id yewwin iɣissan ɣer lebni tiɣremt n tugdut di tmurt. Lameɛni tiderɣelt ( mi ara tḥaz bab-is)  ɣeẓẓif yixef –is .  Wid iɛabden( yettggalen ) s  Ait Ahmed akked Sadi Sadi rennun i leɣleḍ azal, swayen akal n lbur s iraggen n wulac. Imi akka  anda-tt ihi lwehma ma yella    lɣella ziɣ  lqifar ?

Ait Slimane Hamid 

Partager