Tamuɣli n Poutine

Partager

Deg adlis yura Amin Maalouf «  amaḍal yerwi yeberwi/ le déreglement du monde »  yeɛred umyaru  amek ara d yesenɛet  tučḍa n leǧnas ɣer ugni  cwal d  trad i yewwin talsa ɣer   teswiɛin n zmik s yal udem( aserti, adamsawi, adelsan….) nettidir akka   di tallit-agi tamirant.  Di tagara n lqern yezrin, abeɛda menbeɛd  agrireb n uɣrab n Berlin akked  ufalaq    n tdukli n tigduda tinemlayin tiṣubyatiyin  (URSS)  akked tuɣalin ɣer defir n tasnakta tazduklant( idiologie communiste) aṭas n imawlan n tisertit  i yenwan imiran belli ddunit tura &nbsp,; imi id tegra  ddew leɛnaya n yiwet n tanazmert ( puissance)  tidukla n walɣan n Marikan( USA), dayen tufa abrid ɣer tilelli, ɣer tugdudt s unamek-is aḥaqeni. Aṭas sge-sen i jeɛlan belli  dayen ɣlin tilisa , awal yellan yenkebal deg aṭas n tumura tezzi-as-id nnuba.  Imusnawan  sammen i wayen id illulen yakken tagraɣlanit ( la mondialisation). Di dhen n wid yeseḥsaben imiren,  idelsan n yiɣerfan ad zdin wakali ddew yiwen ujeɛbub alsawi , tasertit tasihrant ( capitalisme) a  temmeɣ tirni deg umḍal yerna ad tawwi lxir-is i timura yenḥafen yellan d tiẓawaliyin ( a beɛda t-id n Tafriqt) . Maca gar usfilet akked wayen yellan , gar lkil akked lmizan  mačči d izli id yettnulfun. Ixedic amezwaru  icergen tirga n widen yettergun ad yeww lexrif mebɣir lawan d tasnekta tineslamt (idéologie islamiste), id yewwin zhir-is ɣef tifdent, isen yesufɣen tirga mxelfa  .  Tasnekta- agi terfed niqqal tmurt n Marikan akken a teɣḍel yis tamurt n Rrus iraṣen yakken  iḍaren-is  deg tmurt n Afɣanistan, tuɣal tenebran ɣef yiman-is( seg asmi yeččed llem azduklan)  terra timura yezdin deg ugraw atlanti ( l’alliance atlantique) d ninti i d-axṣimen. Tiyita tamezwarut  teḍra-d asmi tettwaweḍ tnezmert tamnzut di ddunit Marikan deg ixef-is s lmendad n usegrireb n ssin n lebruj-nni deg  New York akked zeḍma ɣef yiɣrem n Pentagone. Seg assen  alɣan ataramen ( pays occidentaux) ndekwalen ɣef umihi ( danger) iten-yegunin s sebba n tumɣa n umusu-agi n tineslamt irefden senjaq n rebha( térrorisme) akken ad yezuzer tikta-ines ɣef umaḍalm wakali.   Ahat d ttin i d-sseba id yewwin zedma n-ugraw yeddan ddew tacḍadt n tmurt n Marikan akken ad ɣeḍlen, ayen umu semman nutni « ajgu n ccer »,  aselway n tmurt n Lɛiraq  Seddam Hussien. Kennu deg tella di lawan-nni  tamurt n Rrus, yunnef i timsal ad ddun  ui yedra-d ayen id yeḍran  n yinekcumen sɣur timura  titaramin ɣer lecɣal idexliyen n timura nniḍen ma tamsalt n Libya akked Tunes.  Seg akken teḥnunef tmurt n Rrus,  nwela amek, ula deg ul n l’Europe,  tamurt   n Lbalkans  tečča tiyita sɣur iserdasen n ugraw atlati  armi  ṣawḍen mḥan  tamurt n Yougouslavie , mehqen iserbiyen snulafend  timura timaynutin am Kosovo, yerna tamurt tafidiralit n Rrus ur tezmir i kra.  Maca  tagnit ur teqqim ara kan akken,  imi seg asmi id yuɣal Poutine d-aselway ɣef tanezmert tarusit, lecɣel bedlen udem.  Tiḥajurin n wurar bdant ttreqident akken nniḍen ur qiment ara kan deg yiwen uffus am akken llan-t niqqal . Tamuɣli n Poutine d-ayen ibanen : « ur ilaq ara amaḍal ad yilli ddew leɛnaya n yiwet n tnazmert ara yillin   d asurti ɣef leǧnas n ddunit meṛṛa ».   Akken ad yeṣhi lmizan aserti n umaḍal  ilaq  ɣef mkul lkil a ters yiwet n tnazmert ara iqazmen tayeḍ. Tanezmert-agi ara ibedden nned ɣer nned mgal Marikan akked d imsisen-ines  timura n Tidukla n Europe  ɣer Poutine  iban d tamur-is. Tademsa n tmurt n Rrus yellan tenquqal seg asmi tetubelkam  tadukli n tigduda tinemlayin tisubyatiyin( di dewla n Elstine) , tebda trefed iman-is.  Cwiṭ cwit tettuɣal-d tamurt n Rrus ɣer unnar aserti yezdin leǧnas. Awal-is yebda yettbbin u iseɛu azal deg ugraw n leǧnas yeduklan a beɛda di reḥbaumu qqaren «  asqamu n laman/ conseil de sécurité). Poutine yebda yesufuɣ-d icaren-is s usexdem n ttawil n Lgaz akken ad yesergigi timura n tidukla n l’Europe.  Ssin akkin yemḥa di kra n waguran  aɣbel n tmurt n Ččiččen, yeqhar tamurt n la Géorgie mebla ma ṣewḍent timura  tisihranin akken ad xedment kra.  Asijhed n leslaḥ anaɛur  yeṭṭef tasga meqran di tmuɣli n Poutine.  Di kra  n yisaggasen yerra-d ɣer unar timesrifgin n lɛessa yettefgen nnig timura  yellan d tixṣim-in n tmurt-is am Marikan akked l’europe. Maca tiyita meqran yefka Poutine n tmurt n Marikan d tmura yellan di llem-is  d amek iten -yekbel di tamsalt n tmurt Surya. Amazan n Poutine, ur yedrig, fehment meṛṛa  leǧnas : ifuk usekcem n tmura timeqranin deg iman-sent  di lecɣal  idexliyen n tmura mebla cwar n tmurt-is. Poutine yega ijeriḍ  azegaɣ, ɣef ṭbla n tisertit tagraɣlant ,  i timura n ugraw aṭlanti ur zmirent ara ad zeglent.  Ayen iḍerun deg agguren-agi inegura di tmurt n  Ukraniya  d aweked ɣef akken amaḍal ibeddel rkiza ur mazal ara ad yelḥu ɣef uqajir n yiwet n tnezmert ( xas tella d Marikan) imi ursu yettwewḍen niqqal deg ixef-is, yesufɣed timajatin-ines.  Poutine, telha tisertit yeḍfer neɣ diri-tt, tamuɣli-s tban : akken lmizan n ddunit ur iɣelli ur yettenququl ilaq ad ibedd ɣef ssin iḍaren  yemyazmaren. Tamurt n Marikan  akked imsisa-ines gzin talluft , knan i waḍḍu s-id tegla  nmara n Poutine  s lebɣi-nsent neɣ mebla lebɣi-nsent ! 

Ait Slimane Hamid 

Partager