‘’γurwat Taqbaylit…’’

Partager

Mass Boukhalfa Bacha, d aneγmas di radyu tis snat seg useggas 1963 armi 2005. Zyada γef yisallen, yettheggi-d netta akked umeddakel-is, Mass Guerfi, tidwilin-nniḍen anda i d-yemlal aṭas n yimdanen yettwasnen, ama deg uḥric n ccna, n tira neγ tsertit. Deg wawal i d-newwi yid-s, yesmekta-aγ-d lewqat-nni : uguren d tmeḥqqranit i tettidir radyu tis snat, d zher yesεa imi yemlal d kra n yirgazen imeqqranen. 

Melmi i tebdiḍ di Radyu tis snat.?

Boukhalfa Bacha : bdiγ deg waggur n maggu, aseggas 1963. Mi bdi&gamma,; lliγ d abujad : ur γri&gamma,; ur ssine&gamma,; ur fhimeγ timsal. Ayen akk ḥefḍe&gamma,; di radyu ay t-ssneγ sγur irgazen yecban Si Larbi, imḍebber n uḥric n yisallen, Mouloud Chikaoui, Si Mahmoud, Belkacem, Abdelkader d wiyaḍ.

D acu i txeddmeḍ ?

Boukhalfa Bacha : lxedma-w, nekk, d lexbarat, d aneγmas. Meεna xedmeγ tidwilin : ama d ayen i d-icudden γer yisallen neγ d ayen-nniḍen. Lliγ xeddmeγ akked umeddakel-iw M. Guerfi.

D acu n wuguren i d-tettmagarem imir γef teqbayli ?

Boukhalfa Bacha: γef teqbaylit, ass-nni kulci yeddez, kulci yebrez. Di lweqt-nni, sḥefḍen-aγ acu i ilaqen ad t-id-nini d wacu ur nlaq ara. Lweqt-nni, netabaε taswiεt. Qqaren-aγ-d lexbarat ur d-tewwi ara l’APS, ur t-id-qqarret ara. Xas ulamma walaγ s wallen-iw lexbar ur t-id-qqareγ ara ma ur d-yekki ara s l’APS. Acu kan yella wayen i d-nesεedday di tedwilin : aṭas n lecγal i nexdem, i d-neḥya, aṭas n tmucuha i d-nessawel anda i fehmen yimdanen lmeqqsud-nneγ axater neqqar-d d itidwimilt-nni :’’macahu, kul yiwen akken yebγu ad tt-yessefru’’. 

I radyu, gar zik d tura ?

Boukhalfa Bacha : lxilaf gar zik d tura am yigenni d tmurt. Di lweqn-nni, nesεa kan 7 n swayeε deg wass. Tura nedder armi tleḥḥu iḍ d wass. Zik nella di εecra yid-ne&gamma,; tura εeddan di 60, rnan-d tantalayin-nniḍen. Ttawilat mačči kif-kif. Zik, radyu n teqbaylit tettwaḥqer aṭas, aṭas. Gar wayen nxeddem nekni d wayen xeddmen wiyaḍ yella lxilaf d ameqqran : d ayen ur iqebbel leεqel xas ulamma si 1990 γer da aṭas n lecγal i yettwaxedmen, ladγa deg uḥafeḍ γef teqbaylit.

Llant tezlatin ur d-nettεeddi ara, amek i tẓerrem anti ?

Boukhalfa : sliγ ussan-nni iεeddan wid i d-yeqqaren d akken ulac tira i imenεen acennay-a neγ wa ur d-yettεedday ara. Qqaren-d, d ixeddamen n radyu kan i ten-itekksen. Ayagi, d lekdeb. Xas ulamma ulac lkaγeḍ yuran meεna xas bγiγ ad d-sεeddiγ acennay-nni, ur ttafeγ ara tizlatin-is. Akka ay teḍra d Slimane Azem. Ur tettafeḍ ara tezlatin-is di lweqt-nni deg uxxam n radyu, yerna ur nesεi ara lḥeqq ad tent-id-nawi si berra. Dagi, tella tira i d-yeqqaren ur ilaq ara ad d-tesεeddiḍ tizlatin i d-yekkan si berra. Nuγal nefhem timsal mebla timenna. Ttwakkasent leḥwayeğ di tuffra.

Acu tzemreḍ ad asen-tiniḍ, ass-a, i yilemẓiyen n radyu ?

Boukhalfa Bacha : iwillehen, nefka-ten asmi nella din u aṭas i aγ-d-yesmeḥsen. Ha-ten-in ufraren-d. Ass-a, ad asen-ini&gamma,; yiwet lḥağa :’’akken tebγum tesεam ttawilat, xas ssawaḍen γer tziri, γurwet γef teqbaylit. Ur ilaq ara ad ṭṭuqten s waṭas wawal-agi ijdiden ’’

Temlaleḍ akked Mulud Mεemmri deg yiwet n tedwilt γef lecγal-a, dγa ?

 Boukhalfa Bacha : nexdem-as tadiwennit nekk d Guerfi deg useggas-nni n 1974. Nexdem-itt deg umekkan n lxedma-s. Cfiγ γef kra n lewṣayat i aγ-d-yenna. Yenna-d mi ara txedmeḍ lxedma ilaq ad tt-tḥemmleḍ, ad tt-tqaddreḍ. Ur ilaq ara daγen ad tḥettmeḍ γef yiwen i wakken ad yexdem neγ ad d-yini ayen ur yebγi ara. 

  Ass-nni, yemmeslay-aγ γef tektabt ‘’Yenna Ccix Muḥend’’. D acu kan, yefka-aγ-d kra n wawalen, cfiγ fell-asen : agdud, tilelli, tagrawla…atg. Xemsa neγ setta n wawalen-nni imezwura i d-nessekcem γer radyu. Nebda-ten-id yiwen yiwen, awal s awal. Kul ass yiwen wawal, mkul lexbarat ad d-nini yiwen. Amedya, neqqar : tilelli, lḥuriya. Cwiṭ, cwiṭ. Zik neqqar, leḥbab d ssamεin, nuγal neqqar imsefliden. Akka i tebda teqṣiṭ-agi n tmaziγt. Ass-agi telḥa aṭas, aṭas. Zriγ yiwet n tmeṭṭut, Djamila Addar, tettwaεaqeb di lweqt-nni imi i d-tenna awal ‘’Aselway’’. Yenna-as yimḍebber-nni :’’ d acu-t userwal-agi ? Rrayes n lğumhuriya, mačči d aselway n tegduda.’’ Ass-a, ur tesεiḍ win ara d-iruḥen ad ak-d-yini acuγer i d-tenniḍ awal-agi, acu kan ilaq ad t-id-tiniḍ anda ilaq, amek ilaq.

Anwi akk ukud i d-temlaleḍ di radyu tis snat ?

Boukhalfa Bacha : nekk sεiγ zher d ameqqran ur sεin ara akk yineγmasen. Tettunefk-iyi teswiεt mlaleγ d yirgazen imeqqranen. Gar yirgazen i d-mlaleγ di 42 n yiseggasen-agi, mazal lexyal n wasmi kecmeγ γer lbiru n Dda Lmulud. Lounis Ait Menguellet deg useggas n 1982, cher n remḍan kamel, nettmeslay yid-s ass s wass. Nεawed-as deg useggas 1992. Mlaleγ Taher Djaout, tlata neγ rebεa tikal. Ula d isertiyen, mlaleγ yid-sen, am Hocine Ait Ahmed d Said Sadi d wid-nniḍen ttuγ ad i yi-semḥen.                        

Yesteqsa-t Hocine.M

Partager