Yuzzel wawal, iseggasen-agi inegguṛa, ɣef tutlayt lakked yidles imaziɣen gaṛ yimusnawen nneɣ. Aṭaṣ gaṛ-asen i d-yennan daken tutlayt tamaziɣt neɣ taqbaylit « attengeṛ » geṛ sya ɣeṛ kṛa n yiseggasen. Awal-agi yenna-t-id i tikkelt nniḍen Mas.Toulaït, yella-n d yiwen n-umusnaw aqbayli i zedɣen deg Kanada (canada). Amusnaw-agi (spécialiste des politiques publiques en matière des langues officielles au Canada) yenna-d deg taddaṛt n Buzeggan, anda i yemeslay lakked d yimezdaɣ, belli « geṛ taqbaylit i mmeslayen leqbayel deg iseggasen n 1950 lakked tin n tuṛa yella lxilaf muqṛen. Deg useggas n 1950, llan 90% n yiqbayliyen i yettmeslayen taqbaylit kan. Uṭun-agi ad d-tiṣub alaṛmi d 0.1 % ɣeṛ useggas n 2030 geṛ wid aṛ ay mmeslayen taqbaylit! ». Ayen i d-yenna akka Duktuṛ Toulaït yessexlaɛ mači d kṛa. Maḥsub yebɣa ad yini belli taqbaylit ad d-tengeṛ sya ɣeṛ 2030 !? Ma naḥseb, ihi akka taqbaylit mazal-as-d kan 15 iseggasen akken ad ttṛuḥ !? Mas.Toulaït yenna-d daɣen: »Tawaɣit tusa-d seg le «bilinguisme», (snat n tutlayin, anda tella tutlayt tulli ɣef tayeḍ). Akka, tutlayt tis snat tettawi aḥeṛic muqṛen, acku tella deg uɣeṛbaz, deg lintiṛnet,…aɣbel-agi yella deg tmuṛa n tmazɣa, anda adabu yessaxdam tasseṛtit n uɛeṛṛeb n yigduden imaziɣen! ». Toulaït yenna-d daɣen: » m-uṛ nessaxdam aṛa idles lakked tutlayt nneɣ wigi ad mten-t! ». Imi akka i yella lḥal, d-acu i tasaṛutt ihi? Toulaït yenna-d: »Ilaq tamaziɣt ad d-tuɣal tutlayt tunṣibt deg tmuṛa n tmazɣa (…) ». Ayen i d-yenna akka umusnaw-agi aqbayli yedda, yiweḍ alaṛmi d-annaṛ-agi n tmetti iwumi qaṛen Facebook. Dagi, yeqwa umeslay ɣef ayen i d-yenna Toulaït. Llan kṛa n « yifaysbukiyen » fɣen-d mgal ayen i d-yenna Toulaït. Wiyaḍ, maca, nnan-d belli d tidet i d-yenna. Yiwen geṛ « ifaysbukiyen » yenna-d : »ayagi d-awezɣi, idles nneɣ uṛ i neggeṛ aṛa! ». Wiyaḍ ṛṛan-as-d: »Yezmeṛ lḥal ad yili d tidet i d-yenna Toulaït, acku tameslayt nneɣ taxleḍ degs taɛṛabt lakked tṛumit ». Mgaṛaḍ-ent tikta, maca tifṛat uṛ d-ufṛaṛ aṛa. Mas toulaït mači d-amusnaw amezwaṛu, mači d-aneggaṛu i d-ibedṛen awal-agi « n ngeṛ » (aweṛ yeḍṛu) n yidles lakked tutlayt imaziɣen, llan aṭaṣ n yimusnawen nniḍen i d-yenna-n ayagi.
Syphax Y