Zahir Amyas, d yiwen ger kra n yilmeẓyen i icennun tizlit tamḥaddit, s yimeslayen yeččuren d ṛṛuḥ n tegrewla akked uẓawan atrar. Mi t-nemlal, s lfeṛḥ d ameqṛan i d-yerra γef yisteqsiyen-nne&gamma,; anda i aγ-d-yemmeslay γef lalbum-is amaynut i yessewjad d tezlit i s yes-s yerra tijmilt i wayetmaten-nneγ di Libya d waṭas n temsal yerzan tumast akked ccna amḥaddi.
Aγmis n Yimaziγen : Γas ma tizlit tamḥaddit tella tesεa ddur d ameqran deg usaki n yimdanen, maca iban-aγ-d dakken tectuxxer γer deffir deg yiseggasen-a ineggura. D acu i d ṛṛay-k kečč icennun di ṣṣenf-a ?
Zahir Amyas : Di tazwara, ur nniγ ara i yiman-iw ilaq ad cnuγ γef kra n temsalt abeεda tid i d-yettawin idrimen am non stop d wayen-nniḍen; ufiγ-d iman-iw deg umennuγ γef tlelli akked teqbaylit seg asmi i sεiγ 14 n yiseggasen.
Ttiliγ di tikliwin γef tmaziγt i d-yessewjad deg wakud-nni MCB, imir daγen i faqeγ d yiman-iw, ttaruγ tamedyazt, isental i d-ttawiγ d tamaziγt akked wayen yeffud ugdud ama d tilelli n umeslay, neγ d ayen akk yesserγen tamurt si tama n udabu akked at Iččumar! Am nekk am yilmeẓyen xedmeγ snitra-w tamezwarut s cwiṭ n wesγar akked tbidunt n zzit , akked kra n yinzizen; bdiγ ad cennuγ tizlit « imesdurar n twaγit » n Ferḥat Imaziγen Imula. Ar deqqal n unekcum n tmaziγt ar uγerbaz ufiγ-d iselmaden d imeγnasen, d nutni iyi-d-yellin allen ugar, dγa uriγ ammud n yisefra amezwaru umi semmaγ: » Izlan n tlelli », i d-yeffγen ar teẓrigin n tidukla tadelsant Illulen Usammar. Di 1999, skelseγ tasfift tamezwarut i d-yeffγen ar teẓrigin n Algérie Production, umi semmaγ: » Ccna n tlelli akked ussirem » ( tura teḥbes ulac-itt), seg yimir cniγ akk di tamiwin n tmurt n yiqbayliyen. Ccna amḥaddi werǧin ad yekfu, tasuta ad t-tmuddu i tayeḍ skud mazal agdud yettwaḥqar; skud taqbaylit mazal teččur amkan-is; skud wigi i iḥekmen ugin ad fken azal i tlelli i yizerfan; skud mazal leḥkem yessexdam tixidas; skud mazal irgazen γef lḥeq ttwanfan, γef lḥeq ttwanγan; nekni aqlaγ da ad nini ayen yettḥussu umdan, ayen yuγen timetti, ad necnu ad nini tiquranin , menyif ad nemmet γef tektiwin-nneγ; γef tlelli-nneγ; γef teqbaylit-nne&gamma,; wala ad nemmet d imγaren ! Ur nekkat ad nejnu i tarwa-nne&gamma,; maca ad nejnu i teqbaylit-nneγ i Lezzayer-nneγ. Skud nedder, abrid-nneγ d win n tidet, d win n umennuγ.
Nebγa ad aγ-d-tmeslayeḍ γef tezlit-ik taneggarut anda i terriḍ tijmilt i wayetmaten-nneγ ilibiyen. Amek i ak-d-tusa tikti ?
Γas neqqar nekni d iqbayliyen, maca ur nettu ara aẓar-nneγ amazi&gamma,; atmaten-nneγ imaziγen anda ma llan, seg Siwa ar Teknariyin. Abeεda atmaten-nneγ n Neffusa di Libya, nekk d acennay ur xdimeγ ara tilisa i umennuγ-inu, anda yella lbaṭel nekk ad nnaγeγ mgal-is. Yella yiwen usefru n yiwen n umedyaz alibi umi qqaren Muḥaned Bennana, yura-yi asefru ( tabrat i wayetma) cniγ-t seg ul, di tazwara d tajmilt i Saεid Sifaw azamul n umennuγ γef tmaziγt di Libya ( ula d netta d amedyaz yura yakan tizlatin i Ferḥat Imaziγen Imula , am tezlit : amusnaw, neγ idles-nwen kan ). Tizlit-agi i xedmeγ nekk, d afud i ugdud alibi yettidiren deg yidammen, yettidiren di lbaṭel ddaw n uzaglu n Lqeddafi, tizlit-agi d assirem i wegdud amaziγ di Libya akken azekka ad ččaren amkan-nsen, ad sεun azref ad ilin d imaziγen d ilelliyen deg wakal n yimarrawen, i d-yekkan si yemma-s n ddunit ! Anda yella lbaṭel nekni ad necnu fell-as abeεda igduden-agi imecṭuḥen yettuḥeqren ama di Tibet (Ccinwa) neγ di Tniri n Umalu, di yal tiγmert di ddunit.
Nesla tessewjadeḍ lalbum ajdid ara d-yeffγen deg ussan i d-iteddun. Tzemreḍ ad aγ-d-tmeslayeḍ γef usenfar-a ?
D tidet aqlaγ nessewjad kra n tezlatin ara ad yeffγen akka d kra n wakud ama di Fransa neγ di tmurt n Leqbayel, ulac uγilif ad taweḍ ula ar yimaziγen n Lmerruk d wanda-nniḍen am Lalman akked Kanada. Anda ara ad naff tizlatin: a l’ancien, Muḥ l’pulitik, Faṭima-nne&gamma,; lkas rnu-yas lkas, Buḥu nniya, ou va l’Algérie, tant pis je m’en fou, tafsut ( d tajmilt i Meẓyan Mhenni akked yimeγrasen n tefsut taberkant),…Ad teddu deg-s daγen tezlit-nni iyi-d-yura Muḥaned Bennana s tmaziγt n Libya(tabrat i wayetma). Tizlatin-a xedmeγ-tent s yiwen n uγanib d atrar, s snitra akked laṛmunika.
S yisem-ik d acennay, d ameγnas daγen, acu n yizen i tzemreḍ ad sen-tiniḍ i yimeγriyen n Uγmis n Yimaziγen ?
Izen-iw i wid yeqqaren aγmis s teqbaylit, di tazwara tanemmirt-nwen, akken yebγu yili ala taqbaylit i d ayla-nne&gamma,; ma ur tt-nerfid ara nekni, ulac win ara ad yasen ad yeqdec fell-as, d nekni i d imawlan-is, d nekni i d arraw-is. Ur ilaq ara ad negzem assirem akken yebγu yiγzif yiḍ d uleqrar ad yali wass, nnig n ubrid, ddaw n ubrid leqrar-is d abrid …Ihi abrid-nneγ d taqbaylit akked tlelli. Ilaq ad nẓer ansi i d-nekka akken ad nwali anda i nteddu, akken ayen iγef yeγli Mbarek at Mengellat , Lεimac, Mεemri, Muḥend Aεrab Besεud, Massin Uhaṛun, Lwennas, Muḥya, Meẓyan Mehenni d wiyaḍ, ad yettuqadar , ad yili d tilawt. Yelzem γef yal aqbayli ad yemmeslay d yiman-is, ad nemmuqel ar wayen ara aγ-yesdukklen, anda yella weqbayli ad t-neqsed ad t-nesseḥḍer akken ad nekkes tamurt n Leqbayel akked tmurt n Lezzayer ger tuccar n yimesbaṭliyen, ger yifassen n yiderwicen i d-aγ-ineqqen ! Mazal lxir ar zdat, ilaq kan ad nesdukkel tuyat, idrimen ttruḥen ttuγalen wama laṣel yiwen kan.
Yesteqsa-t Mokrane Chikhi

