‘’Ḥulfaɣ-as am win iwumi mazal 14 n wussan kan di tudert-is’’

Partager

Deg tdiwennit-a, newwi-d awal akked Dr Salem Aït Ali Belkacem ɣef waṭṭan Covid-19 i t-ineṭṭḍen d wameg i t-iqubel. Yemmeslay-d, diɣ uqbel,  ɣef wayɣer i d-yesuffeɣ awal ɣef lehlak-is deg yiẓeḍwa inmettiyen.

Aɣmis n yimaziɣen : Mi ak-yeṭṭef waṭṭan n Covid-19, tesuffɣeḍ-d awal s timmad-ik deg Facebook. Tettaruḍ-d yal ass ɣef wamek tetteddu liḥala n tezmert-ik. Tzemreḍ ad aɣ-d-tiniḍ ssebba n waya ?  

Dr Salem Aït Ali Belkacem : Llan sin yiswiyen mi d-uriɣ deg unnar n Facebook ɣef waṭṭan-iw. Di tazwara, bɣiɣ d nekk ara d-yefken isallen ɣef waṭṭan-inu, mačči d wayeḍ, ad yesserwet yis-i akken i as-yehwa. Bɣiɣ daɣen ad d-iniɣ d akken ulac asetḥi neɣ lɛib deg waṭṭan ɣas lukan ad yili d akilew n kuruna. I waken ad iliɣ d amedya akken ad rren medden aḍar, ad smestin iman-nsen i wakken ur ten-ittḥaz ara waṭṭan-a. Ttakeɣ-d, yal ass, kran n yisallen ɣef liḥala n tezmert-inu di Facebook, akken ad ẓren, ad ḥulfun yimdanen amek yewɛer ukilew-agi, amek ixeddem di tfekka akked lxaṭer. Ssarmeɣ ad kemleɣ lwaǧeb-inu umejjay, deg usmesten, d uḥader. Ihi, yella-d am wakken d tiɣri, d awelleh, d tullya n wallen, d asduqqes i wid yestehzayen.

Amek i tqubleḍ aṭṭan-agi ?

Nekk ma yehwa-ak, gguniɣ-t. Heggaɣ iman-iw. Zaɛma. Maca mi i yi-d-yenna umejjay d akken d akilew n kuruna i yuḍneɣ, ḥulfaɣ-as am win iwumi mazal 14 n wussan kan di tudert-is. Ugadeɣ ɣef yiman-iw, ɣef twacult-iw. Ahat, snetḍeɣ-asen aṭṭan. Ugadeɣ daɣen ɣef yimeddukkal-iw wid ukkud ddukleɣ deg wussan send ad i yi-d-yebdu waṭṭan.

Ma tzemreḍ ad d-talseḍ kra n tegnatin i ak-d-yeǧǧan ccama?

Seg wasmi i d-kecmeɣ  s ameẓlu n “Medecine Interne” n usegnaf asdawan n Tizi Uzzu (CHU), nekk d amenuɣ d wallaɣ-iw akken ad xedmeɣ tabɣest i yiman-iw. Rriɣ-tt i tɣuri akked tira. Fkan-iyi taxxamt weḥd-i. Ufiɣ-n azal n 15 n yimuḍan dinna. Yal wa, yeṭṭef tasga-ines, yeqqim.  Wa izad waṭan deg-s, wa ur iḥebbes si tusut, wa yugad, wa yuɣal-it-id usirem acku iḥulfa cwiṭ n tezmert, wayed xedmen-as ajeɛbub n “l’oxygène”. Ma ulac, tasusmi tezga, mkul yiwen, ilha-d d lhem-is. Walaɣ deg umeẓlu n Medecine interne, d akken zeddig, igerrez, mkul taɣawsa deg umkan-is. Rezzun-d fell-aneɣ yimejjayen snat n tikkal deg wass. Xedmen yiwen wuṭun n tilifun i wakken ad nessawal ɣur-s ma neḥwaǧ kra. Tagula di lawan, yerna telha. Aman llan, tilifunat sussmen ur sṭenṭunen ara. Nekk yenɣa-yi ɛeggu akked utxeyyeq. Aɣbel-iw ameqqran d tameṭṭut-iw akked yell-i, akked yimeddukkal ma snetḍeɣ-asen akilew.  Ayen d iqerḥen aṭas, d yiwen umuḍin i yellan yid-neɣ, ssawlen-as-d di tilifun, nnan-as-d imut baba-s i yellan d amuḍin di Balwa. Imut s kuruna. Ijreḥ tassa-w.

Amek liḥala n sbiṭer akked yimejjayen din? 

Tafada (l’engagement) n yiɛaggalen n tdawsa, d ayen nettwali yal ass. Seg wasmi i d-yebda unfafad-agi, ur ḥbisen, armi uɣalen ula d nutni iḥuzaten ukilew s waṭas. Kra deg-sen mmuten, ad sgunfun di talwit. Ɣas ulamma d amahil-nsen, maca uklalen tajmilt, leqder, asnemmer anect-ilaten. Llan kra deg-sen, fkan iman-nsen d iseflan i wakken ad dawin medden. Ǧǧan tiwaculin-nsen acḥal-aya. Qqimen ur wwin ara imuras, qublen anfafad s tebɣest d tirrugza. Deg umeẓlu n Medecine Interne i yeselḥu Mass Pr SALAH-MANSOUR, ad d-cehdeɣ d akken yal win iqedcen dinna, lhan-d yid-neɣ, bedden ɣur-neɣ, ddan-aɣ di lebɣi, awal aẓidan, asefhem ilaqen; wigi yakk ttekkan di tujjya-nneɣ. Ayen yelhan yelha, ur tezmireḍ ara ad d-tiniḍ dir-it.

Llan wid ur numin ara s waṭṭan-a neɣ ahat nekkren-t xas uḍnen-t. D acu i tzemreḍ ad asen-tiniḍ?

Llan wid yugaden akked wid yestehzayen, llan wid iwumi kelxen yimcumen, llan wid ur numin ara, llan daɣen wid yugin ad amnen, neɣ ugaden ad amnen. Ɣas ulamma yuḍen netta, ad inker.  Llan wid izerɛen ccek gar yimdanen. Ur uminen, ur ǧǧan win ara yamnen. Anect-a, yella di yal tamnadt n umaḍal mačči kan di tmurt-nneɣ. Ɣilen msakit ma yella ugin akilew-agi, ur d-ittqerrib ara ɣur-sen. Ayen i d-nniɣ ɣef waya, drus. Tamsalt lqayet aṭas.  Di Lezzayer, anfafad n Covid-19, yuɣal d tasertit. Aḥkim yuɣen tannumi i skiddib i ugdud, ɣas yiwwas ad d-yini tidet, ur t-yettamen yiwen. Ulac laman, allaɣen ḥman, imeslayen kfan, tidet wwin-tt waman d asawen. Kra n yimdanen, yewwet-iten ukilew s allaɣ mačči ɣer turin.

Sya ɣer da, tettili-d čaqlala gar yimejjayen akked d yimdanen s umata. Wa yeseḍlam wayeḍ. D acu twalaḍ kečč deg temsalt-a?Yella-d umennuɣ gar kra n yimuḍan akked yiɛeggalen n tdawsa. Wa yekkat deg wayeḍ. Di teswaɛt am tagi i nettidir, ur tezmireḍ ad trewleḍ i waya. Wa yugad ɣef yiman-is neɣ ɣef yimawlan-is, wayed dayen i as-tefka tezmert-is neɣ lefham-ines. Imejjayen, tikwal, ttafen-d ifasen-nsen d ilmawen. Ulac s wacu ara qablen. Lukan d lebɣi-k a yul, ad nemyuṭṭaf afus, ad neddukkel, ad nemsefham i wakken ad neɣleb akilew n corona. Amuḍin, ad iqader amejjay, amejjay ad iddu di lebɣi i umuḍin. ILaq tussna, ad tuɣal s amkan-is. Yal yiwen ad yexdem ccɣel-is, tistan ad ttuɛassent akken ilha.

Ha-t-an tuɣal-d tirni-nniḍen n Covid-19 tugar tin iɛeddan. Amek i zemren yimdanen ad tt-qerɛen?

D tidet, la yettali leḥsab n wid yuḍnen kuruna. Ayagi d ayen nettwali yal ass. Mazal-aɣ di lmuja tamezwarut. Ayagi, yekka-d seg ustehzi n lɣaci. Ur ttḥadaren iman-nsen, ur ttḥadaren wiyaḍ, ladɣa wid meqqren di leɛmer. Ma tkemmel akka, ad ilin imuḍan s waṭas, gar-asen wid ara yemten. Aḥlil ma netebeɛ-itt akka, ur ikeffu ara unfafad-agi alamma yegla s waṭas n yimdanen. Nezga nenna-d, nemmeslay-d, ur neǧǧi tilizriwin, radyuwat, iɣmisen, iẓeḍwa inmettiyen (réseaux sociaux), am win iheddren i ya n baba-s. Iqqur uqerru, medlent wallen, belɛen yimezzuɣen. Tixxer imiren a wer tekker. Yerna asmesten ɣef  kuruna, d ayen isehlen maḍi. Imɣaren akked temɣarin nnig n 65 n yiseggasen ad qqimen deg yixxamen, ilmezyen, ixeddamen, ulac uɣilif ma ffɣen-d, maca, ilaq ad lsen tasadelt (masque), ur ttemsudanen ara, ur ttmaṭṭafen ara ifasen. Ad ssiriden yal tikkelt. Daya.

Awal n taggara…

Awal n taggara, d asnemmer i yal wid i d-inudan fell-i, wid i d-yesteqsan, wid ibedden ɣur-i akked twacult-iw, imeddukkal, timeddukkal. Gma, laɛmum, lexwal, iḍulan. Imejjayen, inaẓuren. Tanemhalt n yidles n Tizi Uzzu, Massa Goumeziane, tebded ɣur-i. Ad as-iniɣ tanemmirt d tameqqrant. Wid iqeddcen deg usegnaf n Micli, akked wid yakk illan deg usegnaf asdawan Neddir Muḥamed n Tizi Uzzu, melba ma ttuɣ Pr SALAH-MANSOUR akked terbaɛt-is di Medecine Interne, d awezɣi ad ttuɣ lxir-nsen.  

Yesteqsa-t Hocine Moula

Partager