‘’Izem, d Mḥend i t-yenɣan, cciɛa-s, d abusliman’’

Partager

Afir d taddart n tɣiwant n Boudjima deg tama n Wat Wagennun. Din i as-nnan : ‘’Izem d Mḥend i t-yenɣan, cciɛa-s d Abusliman’’. D taddart, diɣ, n Oufettouche, amnir n zik n Wat Wafir akked tẓebbuj-is yessewhamen. D akkal n Ṭarma n uɣilas, Tissira n tmazirt akked Yifri n Ubuɛemmar…Acu kan, kra din yettwattu am wakken ay ttun yimḍebbren taddart-a : Afir d tawrirt yettwattun s timmad-is !

Takerḍa n taddart

Tebɛed taddart s 25 n yikilumitr ɣef temdint n Tizi Uzzu. Ɛlayet ɣef lebḥar s wazal n 400 n lmitrat. Zedɣen deg-s ugar n 7 000 n yimdanen. Tezga-d gar Yiflisen, At Jennad d Wat Wagennun. Am tudrin n leqbayel merra, tebḍa d idrumen. Ad naf deg Wafir, At Ali, Tiɣilt, At Ufella, At Wadda, Ifeṭṭucen, Iẓurar, Imsaliten, Iɣil, Tuzwiɣt, Agni d Lɛudez. Ɣur-s snat n tddukkliwin : Tiddukkla n yidles akked tin n waddal i iqeddcen deg uxxam n yilmeẓyen i bnan Wat taddart s yidrimen-nsen anda ara naf aṭas n yilɣuɣiyen n yal aḥric i d-yeffɣen syin.

Isem ‘’Afir’’

Ɣef wakken i aɣ-d-yenna Mass Said Djennad, awal ‘’Afir’’ yebɣa ad d-yini amekkan anda ttefren ɣef waɛdaw (retranchement). Yefka-d ttbut ɣef wanect-a imi imezdaɣ imezwura n Wafir, kkan-d seg tama n wadda i yeddurin ciṭ ɣef tiṭ n umdan. Deg umekkan-a, ala lǧameɛ-nni aqdim i mazal ar tura d inigi ɣef yinaṣliyen n taddart-agi. Syin d afella, ulin-d d asawen, ṭṭfen-d tiɣaltin am nutni am Wat Udrar…

Amezruy d tmetti

Afir, d taddart yettwattun. Ula d iḍuman ur asen-tezmir ara tɣiwant ad ten-tessufeɣ deg lawan. ‘’Ttawin-ten yiwet n tikkelt deg smana. Alamma ttraḥen u uɣalen d igudiyen i d-ttɛeddin. Tellexlex ddunit, ad twehmeḍ amek ur nehlik ara !’’ i aɣ-d-yenna Idir, yiwen umezdaɣ n taddart. Deg taddart-a, tesqaqay yir temɛict, cwi kan mazal tirrugza d nnif ɣer yimezdaɣ-is, tili ur yelli anda ara rren yimecṭaḥ, wala anda ara ddun yimeqqranen. Ihi, kkren yimezdaɣ, bnan axxam n yilmeẓyen s tedrimt-nsen. Axxam anda qeddcen akka tura snat n tddukkliwin : yiwet n yidles, tayeḍ n waddal. Ɣef leqdic n Tddukkla tadelsant Imnar, yenna-d uselway-is, Mass Said Djennad : ‘’yella uxxam-a, mehmel. Syin nekker neslul-d Tiddukkla Imnar. Nesbedd-d deg-s tamkerḍit anda qeddcen u qqaren yinelmaden n yal aswir. Nesɛa aṭas n yidlisen, ama d wid n wahil n yiɣerbazen neɣ d wid n yidles akked umezruy s umata. Ɣur-neɣ, diɣ, tazeqqa i uselmed n uselkim, n uẓawan (ama i yimeqqranen, ama i yimecṭaḥ), tazeqqa-nniḍen i teklut. Ineggura-a, wwin-d 4 tikal arrazen n umḍiq amezwaru. Zyada ɣef leqdic adelsan, yella umekkan i waddal: tella tzeqqa d tameqqrant i wid iqeddcen deg unnar-a, am wakken yella umekkan anda i nxeddem isaragen akked tmeɣriwin neɣ tijmilin.’’ Ayen yessewhamen, d akken tarbaɛt n ddabex uḍar OCA, tewwi 4 tikal talɣuɣa n lwilaya nettat ur tesɛi ula d annar anda ara turar… Axxam n yilmeẓyen-agi, yesɛa WIFI. Yal tameddit, ad tafeḍ qqimen yilmeẓyen d igrawen ɣer tama-s. Meqqar dayen-nni, ur rennun ara tabzert n ufliksi : fiḥel ma ssawlen, yella Facebook neɣ Twitter, neɣ ɛad xas ssawlen, snen akk Viber, baṭel s Internet. Zik, tella tfellaḥt ɣef wakken i aɣ-d-nnan ; llant tneqqlin, tizemrin akked yigran n yirden, timẓin, ajilban d lbecna. Ass-a, kulec din iɣab neɣ yerɣa, yedda akked yimezwura. Ass-a, qlil win ixeddmen akkal-is, negrent ula timizar…

Taẓebbujt n Oufettouche

Yella Oufettouche, ɣef wakken i aɣ-d-tenna Nna Fadma, yiwet seg twacult-is, d amnir (guide) n taddart seg tama-agi n ddin. Bnan-as ula d taqubbet, syin ɣer da. Ihi, ula d netta yesɛa taqsidt am sadat. Tenna-d : ‘’Asmi qrib ad yemmet, yenna-asen ay amḍiq tugadem, meḍlet-iyi dinna. Yuɣ lḥal At Wafir, zgan d imenɣi akked Yiflisen d Wat Jennad. Asmi yemmut Oufeṭṭouche, kkren meḍlen-t metwal Iflisen imi d nutni i yessarhaben kter n Wat Jennad. Yeǧǧa-d, daɣen, ttewṣaya. Yenna-asen mi ara meḍleɣ, sentut taɛekkazt-iw rrif n uqerruy-iw. Yenna-asen, ad d-temɣi tzebbujt, ad d-tefk cḍeb, syin ad yentu deg lqaɛa u ad yefk imɣan-nniḍen. Asmi ara awḍen d imeqqranen, iferrawen-is, ad ddlen lqaɛa, syin ad yekfu ddel n Fransa, ad teffeɣ seg wakal-nneɣ, ad tekfu teɛdawit gar leɛrac. Ihi, ar ass-a, tejra-nni mazal-itt, werǧin walaɣ tejra yecban tin, meqqret mačči d izli, tessewhem kra n win i tt-yeẓran. Terɣa acḥal n tikal, meɛna ttaxlafen-d yiẓuran-is. Taẓebbujt-a, d leɛnaya ɣef taddart’’. Mi newweḍ ɣer din, nufa d tidet d tejra i imeqqren nezzeh. Ulac-itt anda-nniḍen, ɣlin yifurkawen-is ɣer lqaɛa, syin uɣen, uɣalen d tiẓebbujin s timmad-nsen. Ma d timerɣiwt-nni i treqq, axater ttecɛalen ticemmaɛin, wid i tt-yettẓurun, ɣer lǧedra-s, dɣa, tettaṭṭaf deg-s tmes. Taggara-a, xedmen amekkan i tcemmuɛin u gan-as siman i lqaɛa-s. Deg taggara, tenna-d Nna Faḍma asefru-a :

‘’Ay amɣar Oufettouche ay izem,

Win i ak-iẓuren, yewhem,

Yeḍleb iɣimi-s d ṛṣul.

Aḥbib-is, d Jebrayel’’.

Ṭtarma n uɣilas

‘’Izem d Mḥend i t-yenɣan, cciɛa-s d Abusliman’’. Yella yiwen umekkan qqaren-as Ṭtarma n uɣilas, ddaw n taddart, deg tama n uẓaɣar-is. Ɣef wakken i d-nnan, yella, zik, yizem dinna, yefka-asen axessar, yessenger kra n win i d-yemmugger, ama d amdan neɣ d aɣersiw. amekkan-nni, d akkal n tfellaḥt akked tkessaw. ihi, At Wafir nṭṭaren mačči d izli. Akken, akken, armi d yiwen wass, yekker yiwen urgaz bu tissas, yenɣa-t. Mi t-yenɣa, yusa-d lqayed ɣur-s yenna-s ad d-yini d akken d netta i t-yenɣan, meḥsub d lqayed i yenɣan izem-nni. Ihi, syin i d-yeggra wanzi ‘’Izem d Mḥend i t-yenɣan, cciɛa-s d Abusliman.’’ Acu kan, mačči ala deg tama-agi i t-qqaren !

At Wafir d Wat Jennad

At Wafir d Wat Jennad d lǧiran aɛdawen, zgan d imenɣi : awi-d kan ad d-afen sebba. Ḥekkun-d, d akken yiwet n tikkelt ttemcaqlalen ɣef umnar n tala. D lweqt-nni, ad meslen ablaḍ aɣezzfan, ttaran-t d amnar i tala. Ihi, mi d-yewweḍ yiḍ, ad d-asen Wat Jennad ad t-awin, ad t-rren i tala-nni-nsen, azekka-nni azal, ad ruḥen Wat Wafir, ad t-id-rren s amekkan-is : ad t-rren i tala-nsen. Akken kan armi i asen-tt-fran wiyaḍ gar-asen.

Tissira n tmazirt d Yifri n Ubuɛemmar

Tissira n tmazirt d Yifri n Ubuɛemmar d inigan ɣef tgemmi akked tɣerma tamaziɣt. Ha-ten-in, qqimen akken mehmel. Ur yelli win i d-yelhan s useḥbiber-nsen. Limer i d ak-terbiḥ ay ul, neɣ deg tmurt-nniḍen i d-zgan, tili imekwan am wigi, ttuneḥsaben d agerruj. Ad naf daxel-nsen, tira d wunuɣen i d-icergen tallit, i d-yettmeslayen ɣef umezruy n tmurt. Later i d-yemmalen d akken d nekni i d imezwura ɣer tmurt-a, ma mazal llan wid yettcakkan deg yiman-nsen. Akken i as-yenna winna ‘’Ad teẓreḍ i ixeddem usexser, mi ara yaɣ amekkan di tmussni’’. Ass-a, yebda la yettaɣ usexser deg yiẓra-agi… Abuuuuuuh

Kra n wudmawen

Icennayen : Amar Sarsour, Akli Derouaz, Karim Adar…

Agrawliw ameqqran : Ali Bellout d waṭas-nniḍen n yal aḥric.

Deg taggara, ad snemreɣ imeddukkal, Said (Idir) Djennad, aselway n tiddukkla Imnar, Nacer Oukacha, Dahmane Saadi akked Nna Faḍma, mebla ma ttuɣ imezdaɣ n taddart akken ma llan.

Hocine Moula

Partager